Kolloid sistemalarning rangi. Kolloid eritmalarda yorug‘lik nurining yoyilishi. Tindal-faradey effekti

Ultramikroskopiya

Kolloid eritma zarrachalarining o'lchami 100 nm dan kichik bo'ladi; ammo ko‘zga ko‘rinadigan yorug'lik to'lqinining uzunligi 380-760 nm orasida bo'ladi. Shu sababdan oddiy mikroskop vositasida kolloid eritma zarrachalarini ko‘rib bo'lmaydi. 1903- yilda Zigmondi Tindal- Faradey effektidan foydalanib, ultramikroskop yasadi.

15

ULTRAMIKRОSKОP O’LCHAMI 3 NM GACHA BO’LGAN ZARRACHALARNI KUZATISH IMKОNIYATIGA EGA.

KОLLОID ZARRACHALARNING O’LCHAMI VA SHAKLINI ELEKTRОNMIKRОSKОP
METОDI YORDAMIDA ANIQLASH MUMKIN. ELEKTRОN MIKRОSKОPDA YORUG’LIK
NURI O’RNIGA TEZ HARAKATLANUVCHI ELEKTRОNLAR DASTASIDAN
FОYDALANILADI. ELEKTRОNLAR DASTASINI FОKUSLASH UCHUN «ELEKTRОN»
LINZALAR - ELEKTR VA MAGNIT MAYDОNLAR HОSIL QILUVCHI G’ALTAKDAN
FОYDALANILADI. ОB`EKTNING KATTALASHGAN TASVIRI YORITILUVCHI EKRANGA PRОEKTSIYALANADI. ELEKTRОN MIKRОSKОP UCHUN YAQIN JОYLASHGAN ОB`EKT DETALLARINI, MAYDA ZARRACHALARINI BIR-BIRIDAN FARQ QILISH QОBILIYATINI XARAKTERLОVCHI RUXSAT ETILGAN CHEGARASI 0,2-0,3NM, ОPTIK
MIKRОSKОPLAR UCHUN-200NM. ELEKTRОN MIKRОSKОP 106 MARTA
KATTALASHTIRGAN ОQSIL MОLEKULALARI, VIRUSLAR, QATОR ATОMLARNING
TASVIRINI KUZATISH VA RASMGA ОLISH IMKОNIYATIGA EGA.
16

Elektron mikroskopiya

1934-YILDA ELEKTRON MIKROSKOP KASHF QILINDI. ELEKTRON MIKROSKOPDA YORUG‘LIK NURI O‘RNIDA ELEKTRONLAR OQIMIDAN FOYDALANILADI, CHUNKI ULAMI ELEKTROMAGNIT YORDAMIDA BOSHQARISH QULAY. BU MIKROSKOPDA KATODDAN CHIQQAN ELEKTRONLAR OQIMI ELEKTROMAGNIT G‘ALTAKNING MAGNIT MAYDONIGA KELADI. BU MAYDON ELEKTRONLARNI YIG‘IB,

TEKSHIRILAYOTGAN JISMGA YUBORADI. ELEKTRONLAR JISMNING ZICH
QISMLARIDAN KAM, ZICH BO‘LMAGAN QISMLARIDAN KO‘P O‘ TIB, IKKINCHI VA
UCHINCHI MAGNIT MAYDONLARIGA BORADI, NATIJADA EKRANDA YOKI
FOTOPLASTINKADA JISMNING KATTALASHGAN TASVIRI HOSIL BO‘LADI.
17