Koinot haqida umumiy tushuncha maqsad

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

Koinotni tasvirlashda uchraydigan ba’zi bir astranomik 
kattaliklar 
(turli manbalardan olingan)
 
1 - j a d v a l
 
 
Yuqoridagi topshiriqlarni bajarish asosida Koinot haqida qanday tasavvurga ega 
bo’lganligingizni laboratoriya mashg’uloti daftariga yozing hamda nazariy kursda 
olgan bilimlar bilan solishtiring. 
 
Mustaqil ish. 
 1.
Quyosh sistemasi, uning Galaktikada tutgan o’rni, kattaligi, tuzulishi va paydo bo’lishi 
haqida yozma doklad tayyorlang. 
2.
 
Planetalarning ta’rifini yozing Yer bilan taqqoslang. 
3.
 
Quyosh ichki tuzilishga qanday xususiyatga ega? 
4.
 
Ichki va tashqi sayyoralar qanday farqlandi?
5.
 
Qaysi sayyoralarning xususiyatlari Yer sayyorasinikiga o’xshash? 
6.
 
Quyoshning asosiy fizikaviy va kimyoviy xususiyatlari nimalardan iborat? 
7.
 
I.Kant va P.Laplas gipotezasining farqi nimada deb o’ylaysiz? 
8.
 
O.Yu.Shmidt gipotezasiga ko’ra Quyosh va sayyoralar qanday paydo bo’lgan? 
9.
 
Quyosh tizimida sayyoralarning joylashgan o’rni sxemasini chizing. 
10. 
Yerning sharsimon ekanligining geografik oqibatlari
 
11. 
Yerning sutkalik aylanishining geografik oqibatlari
 
12. 
Yerning Quyosh atrofida aylanishining geografik oqibatlari
 
13
. Sayyoralarning paydo bo‘lishi 
Tartib 
nomera 
Kattalik nomi 
Kattalik qiymati 
Tushuncha 
1. 
Astronomik birlik 
150000000 
km 
Yerdan 
Quyoshgacha 
bo’lgan masofa 
2. 
Yorug’lik yili 
9,46x10
12
km 
Yorug’lik nurining 1-
yilda o’tgan masofasi 
3. 
Parsek (
ps)
206265 astronomik birlik 
yoki 3.26 yorug`lik yili 
 
4. 
Kiloparsek (
kp)
1000 p. 
 
5. 
Megaparsek (mp) 
1000000 p. 
 
6. 
Quyosh sistemasidan unga eng 
yaqin (a) yulduzgacha (Sentavr 
turkumining 
yulduzigacha) 
bo’lgan masofa 
4 yorug’lik yili yoki 4/3 
parsek 
yoki 
270000 
astranomik birlik 
 
7. 
Bizning 
yulduz 
sistemamiz-
Galaktikaning diametri 
100000 yorug’lik yili 
 
8. 
Bizdan 
Andromeda 
yulduzlar 
turkumidagi 
Galaktikagacha 
bo’lgan masofa 
2000000 yorug’lik yili 
 

---

14.
Yer sharining ko’lami haqidagi bilimlar qanday shakllangan va takomillashgan?
 
 
15.
Yer sharini ko’lamini o’lchashda Abu Rayhon Beruniyning xizmatlari nimalardan
 
iborat?
 
 
16. 
Yerning sharsimonligini isbotlovchi qanday dalillarni bilasiz?
 
 
17. 
Yerning yillik harakati haqida nimalarni bilasiz?
 
 
18. 
Nima sababdan yer yuzasining hamma qismi bir xil yoritilmaydi va isitilmaydi?
 
 
6. 
Yer sharidagi issiqlik mintaqalarini yozuvsiz kartaga tushirib, ularning bir-biridan farqini 
aniqlang.
 
19. 
Yerning ko’lami haqida to’liq tasavvurga ega bo’lish uchun Quyosh tizimidagi boshqa 
sayyoralar ko’lami bilan taqqoslovchi aylana diagramma chizing
 
 
20. 
Globus va telluriy yordamida Yerning o’z o’qi va Quyosh atrofida aylanishini sinab 
ko’ring. 
 
21.
Yerning shakli va kattaligi to’g’risida doklad tayyorlang. Dokladda Yer shaklini 
isbotlovchi dalillar, uning kattaligini aniqlash metodlari, Yerning shakli va kattaligining 
geografik ahamiyati Yer-Oy sistemasi haqida ma’lumotlar bering.