Книга узб испр! gjck!indd

Ehtimol bo’lgan javob variantlari:
- reklama tanlash uchun imkoniyat beradi;
- targ’ibotdan farqli holda, reklama biron nimani qilishga majburlamaydi;
- targ’ibot insonni shuni qilishga majburlaganday bo’ladi;
- rekalam ham, targ’ibot ham hissiyotlar uyg’otadi;
- reklamada taklif mavjud, u nimanidir taklif qiladi, sen buni olishing 
yoki olmasliging mumkin;
- targ’ibot tanlash imkoniyatini bermaydi.
Xulosa qilarkan, trener ikkita asosiy aspektga olib keladi:
- reklama ham, targ’ibot ham bizda hissiyotlarni uyg’otadi;
- reklama ko’pincha ijobiy tassurotlar va hissiyotlarga asoslangan 
bo’ladi;
- targ’ibotning asosiy qismi ziddiyatlarga, salbiy hissiyotlarga 
tayanib, ularning eng asosiysi – bu qo’rqinch, targ’ibotda tahdid 
ham uchraydi.
ASOSIY QISM
Agar biz reklama haqida gapiradigan bo’lsak, reklama bu ko’pincha - 
ma’lum  bir ob’ekt haqidagi ijobiy hikoya: ichimlik, oziq-ovqat, kiyim-
kechak, kosmetika, xizmatlar va boshqalar. Reklama muloyimlik bilan, xiralik 

---

83
qilmasdan bizni harakatga undaydi, masalan, mahsulotni xarid qilishga. 
Reklama inson ehtiyojlarini qondiradi. Bundan tashqari, reklama ko’pincha 
ma’lum bir auditoriyaga qaratilgan, chunki qizlar uchun erkaklar kiyimlarini, 
erkaklar uchun - kosmetika yoki ayollar uchun gigiena vositalarini, mashinasi 
bo’lmaganlar uchun - avtomobil aksessuarlarini reklama qilishda hech qanday 
ma’no yo’q. Reklama tijorat maqsadlariga ega va g’oyalarni shakllantirmaydi.
Targ’ibot turli xil maqsadlarni ko’zlaydi, garchi ko’pincha reklama bilan bir 
xil vositalardan foydalanilsa ham. Aksariyat hollarda targ’ibot deganda, 
umuman jamoat fikriga, odamlar guruhiga, jamiyatning bir qismiga, masalan, 
ma’lum bir millat vakillariga ta’sir o’tkazish uchun ma’lumot tarqatish (faktlar, 
dalillar, mish-mishlar va boshqa ma’lumotlar, shu jumladan bila turib yolg’on 
ma’lumotlar) tushuniladi. yoki biron bir hududda yashash.
Yuqorida aytib o’tganimizdek, misollarni o’rganish va his-tuyg’ularni tahlil 
qilish, tashviqot insonga uning shaxsiy manfaatlari jamiyat manfaatlari bilan 
taqqoslaganda ahamiyatsiz ekanligini aytadi. Patetik lug’at ko’pincha «Vatan», 
«dushman», «mamlakat» kabi so’zlar ko’p qo’llaniladi. Targ’ibot boshqa 
tanlovni qoldirmaydi: buni qilish kerak va faqat bu to’g’ri; agar siz biror narsa 
qilmasangiz, unda siz hamma bilan bo’lmaysiz, boshqalarga o’xshamaysiz va 
hokazo.
Targ’ibot uchun imkon qadar ko’proq odamni jalb qilish, iloji boricha keng 
auditoriyani jalb qilish muhimdir. Va masalan, Qurolli Kuchlarga borishga 
chaqiruvni yigit emas, balki uning onasi yoki singlisi eshitishi muhim emas. 
Hatto ular bu ma’lumotni yigitga yetkazishlari mumkin, chunki targ’ibot ularga 
ma’lum tuyg’ularni keltirib chiqaradi, masalan, agar u armiyaga bormasa, 
ma’lum muammolar vujudga kelishi mumkinligini.
Ya’ni, targ’ibot tovarni “reklama qilmaydi”! Va uning maqsadi bo’lib insonning 
biron nimani xarid qilishi hisoblanmaydi. Targ’ibot u yoki bu fikrni majburan 
qabul qildiradi. U odamni (his-tuyg’ularga ta’sir qilish yo’li bilan) aniq, ko’pincha 
shaxsiy manfaatlariga zarar etkazish uchun go’yoki ijtimoiy, harakatlar va 
qarorlar foydasiga itaradi. Ushbu qarorlar mustaqil, ongli tanlovga asoslangan 
emas, balki targ’ibot shiorlari va xabarlarida joylashtirilgan.
Ho’sh, targ’ibot nima uchun bizga bunday ta’sir ko’rsatadi? Bu nimaning 
hisobiga amalga oshiriladi?
    МP 2 
Ushbu bosqichda tinglovchilar bilan ushbu masalani muhokama qilish 
kerak: ishtirokchilar o’z taxminlarini aytishlari va boshqalarning fikrlarini 
tinglashlari muhimdir. Murabbiy har qanday yo’l bilan fikr almashishni.

---

84