Klinik laboraтoriya тekshirish usullari

Surunkali postgemorragik anemiya asta-sekin paydo bo‘ladi.
Ko‘p bemorlar surunkali qon yo‘qotishga e’tibor bermay, asta-
sekin qon yo‘qotib, qonsizlanib, og‘ir ahvolga tushadi.
Patogenezi: uzoq vaqt qon ketishi gemoglobin va eritrotsitlarning
kamayib ketishiga sabab bo‘ladi. Organizmda temir yetishmasligi
ichki va tashqi a’zolarda trofik o‘zgarishlarni yuzaga keltiradi. Teri
qurishib, ajin bosadi, sochlar to‘kiladi, tirnoqlar yupqalashib
sinadi. Тemir yetishmasligi suv va tuz almashinuvining buzilishiga
olib keladi.
Klinikasi: darmonsizlik, tez charchash, havo yetishmasligi,
harsillash kuzatiladi, bosh aylanadi, ko‘z tinadi, ko‘z oldi
qorong‘ilashadi. Bu shikoyatlar ichki a’zolarda paydo bo‘lgan
giрoksiya oqibatidir.
Bemorning rangi o‘chib, shilliq qatlamlar rangi o‘zgaradi. Тerisi
xunuk, tirnoqlari g‘adir-budur, og‘iz cheti bichiladi. Bu surunkali
temir yetishmasligidan xabar beradi. Bemor jismoniy ish vaqtida
harsillaydi. Pulsi tezlashadi. A/B pasayadi. Тashxis qo‘yishda qonning
umumiy tahlili katta ahamiyatga ega. Eritrotsitlar va gemoglobin
kamayadi. Rang ko‘rsatgichi pasayadi. Retikulotsitlar sonini
aniqlash ham muhim ahamiyatga ega. Anemiyalar Hb miqdoriga
qarab 5 sinfga bo‘linadi.
Ayollarda
Erkaklarda
1-sinf 100 — 120 g/l
110—130 g/l
2-sinf 80 — 100 g/l
90—110 g/l
3-sinf 60 — 80 g/l
70—90 g/l
4-sinf 40—60 g/l
50 — 70 g/l
5-sinf 20—40 g/l
30 — 50 g/l
Surunkali postgemorragik anemiya ikkilamchi bo‘lgani uchun
har bir bemorda birlamchi kasallikni aniqlab davolash kerak.
Surunkali temir yetishmaslik anemiya hamma anemiyalarning
80—90 % ini tashkil etadi. Sabablari uch xil: 1. Ovqat bilan temirning
kam kirishi. 2. Тemir moddasining yetarli darajada o‘zlashtirilmas-
ligi. 3. Temir moddasiga ehtiyoj oshib ketishi (homiladorlik).
Birinchi sabab tufayli bo‘ladigan anemiya juda kam, ikkinchi
sababdan hosil bo‘ladigan anemiya ko‘p uchraydi. Salmonelloz,
o‘tkir va surunkali dizenteriya ta’sirida me’daosti bezining tashqi
sekretsiya faoliyati susayadi. Natijada temir so‘rilishi buziladi va
temir yetishmaydi, anemiya kelib chiqadi. Тemir yetishmaganda

---

92
organ va hujayralarda nafas olish tizimi buziladi. Undan tashqari,
suyak ko‘migidagi eritropoez jarayoni ham buziladi. Kasallikning
rivojlanish davrida, suyakdagi ilik faoliyati o‘zgarib borgan sari
eritrotsitlar va gemoglobin kamayadi, rang ko‘rsatgichi pasayib,
qon zardobida temir miqdori kamayadi. Retikulotsitlar ko‘paymaydi.