Klasterlarni shakllantirish: tajribalar, natijalar va innovatsion yondashuvlar

ZAMONAVIY IQTISODIYOTDA RAQAMLI MARKETINGNING NAZARIY 
ASOSLARI VA XUSUSIYATLARI 
Tolipov Muhammadali Ulug‘bekovich 
Buxoro Davlat Universiteti magistranti 
O‘zbekistonda raqamli iqtisodiyotni rivojlantirish maqsadida Prezident Farmoni 
doirasida bir qator vazifalar belgilab berilgan.Jumladan, 2020 — 2022-yillarda hudud va 
tarmoqlarni raqamli transformatsiya qilish doirasida: aholi punktlarini Internet tarmogʻiga 
ulash darajasi, shu jumladan keng polosali ulanish portlarini 2,5 milliongacha koʻpaytirish, 20 
ming kilometr optik-tolali aloqa liniyalarini qurish va mobil aloqa tarmoqlarini rivojlantirish 
orqali 78 foizdan 95 foizga yetkazish, 2022-yil yakuniga qadar har bir aholi punkti 10 
Mbit/sdan kam boʻlmagan maʼlumotlarni uzatish tezligidagi Internet tarmogʻiga ulanish 
imkoniyati bilan taʼminlash, 2023-yil yakuniga qadar barcha tuman va shaharlarda 
oʻquvchilarning ijodiy rivojlanishi va kompyuter dasturlash asoslarini oʻrganishi uchun 
mavjud taʼlim muassasalari negizida 200 dan ortiq informatika va axborot texnologiyalarini 
chuqurlashtirib oʻqitishga ixtisoslashtirilgan maktablar bosqichma-bosqich tashkil etish 
vazifalari belgilab berilgan [1]. 
So‘ngi vaqtlarda "raqamli iqtisodiyot" tushunchasi juda ko‘p marta qo‘llanilmoqda. 
Darhaqiqat, ko‘plab rivojlangan mamlakatlarda raqamli iqtisodiyot ularning rivojlanish 
omillariga sezilarli darajada ta’sir o‘tkazgan. Jamiyat hayotida raqamli iqtisodiyot muhim rol 
o‘ynaydi. Raqamli iqtisodiyot tushunchasi nisbatan uzoq bo‘lmagan vaqtda, 1995-yili 
Massachusets universiteti amerikalik olimi Nikolas Negroponte tomonidan aniqlab berilgan 
[2]. Olim axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini intensiv rivojlanishi ortidan eski 
iqtisodiyotdan yangi iqtisodiyotga o‘tishda, qanday o‘zgarishlar ro‘y berishi mumkinligini 
aytib o‘tgan.Raqamli iqtisodiyot - bu xo‘jalik faoliyatini yuritish bo‘lib, bunda ishlab 
chiqarish va xizmat ko‘rsatishdagi asosiy omil raqamlar ko‘rinshidagi ma’lumotlar bo‘lib, 
katta hajmdagi axborotlarni qayta ishlash natijasini tahlil qilish yordamida har xil turdagi 

---

166 
ishlab chiqarish, xizmat ko‘rsatish, texnologiyalar, qurilmalar, saqlash, mahsulotlarni yetkazib 
berishda oldingi tizimga nisbatan samaraliroq yechimlar tadbiq qilishdir. Boshqacha qilib 
aytganda, raqamli iqtisodiyot bu onlayn xizmatlar ko‘rsatish, elektron to‘lovlar amalga 
oshirish, internet savdo, internet banking, yangi texnologiyalar, platformalar va biznes 
modellari yaratish va boshqa turdagi sohalarni raqamli kompyuter texnologiyalarini 
rivojlanishi bilan bog‘langan faoliyatdir [2].
Raqamli marketing - bu elektron pochta, veb -saytlar, onlayn forumlar va yangiliklar 
guruhlari, interaktiv televideniye, uyali aloqa va boshqalar kabi interaktiv texnologiyalardan 
foydalangan holda elektron shaklda iste’molchilarni sotuvchilar bilan bog‘laydigan to‘g‘ridan 
–to‘g‘ri marketing shakli.[3] 
Amerikalik olim Filipp Kotlerning ta’kidlashicha “Tashkilotning marketing vazifasi 
iste’molchilar yoki jamiyat farovonligini saqlaydigan yoki kuchaytiradigan tarzda, maqsadli 
bozorlarning ehtiyojlari, istaklari va manfaatlarini aniqlash va raqobatchilarga qaraganda 
kerakli natijalarga erishishdir”. Filipp Kotlerning raqamli marketing nazariyasiga bergan 
ta’rifida raqamli marketing 5D atrofida aylanadi degan nazariyada to‘xtaladi, bular esa 
raqamli qurilmalar(digital devices), raqamli platformalar(digital platforms), raqamli 
media(digital media), , raqamli ma'lumotlar (digital data), and raqamli texnologiyalar (digital 
technology)[3].