Klassik universitet darsligi o'zbekiston Milliy universitetining 100 yilligiga bag’ishlanadi

 
 
 
 
 

---

 
71 
4. 
TUPROQSHUNOSLIKDA 
MA’LUMOTLAR 
BAZASINI 
BOSHQARISH TIZIMINI YARATISH VA SAQLASH 
 
4.1. Ma’lumotlar bazasi haqidagi umumiy ma’lumotlar 
 
Har  bir  GAT  axborotlar  tizimining  yadrosini  ma’lumotlar  bazasi
 
tashkil  qiladi,  ya’ni  ushbu  tushuncha  orqali  ob’ektning  holatini,  uning 
xossa-xususiyatlari  va  boshqa  ob’ektlar  bilan  o‘zaro  aloqadorliklarini 
ifodalovchi  ma’lumotlarning  umumiy  yig‘indisi,  Shuningdek  ushbu 
ma’lumotlar bazasini ishlab chiqish va yuritishning majmuaviy texnik va 
dasturiy ta’minotga tegishli barcha vositalari ifodalanadi.  
GAT  strukturasini  shakllantirish  ma’lumotlarning  hududiy  
(geografik)  jihatdan  o‘zaro  bog‘lanishlarini  amalga  oshirish  asosida, 
ma’lumotlar bazasini shakllantirish jarayonidan boshlanadi, ya’ni  deyarli 
barcha  GAT  tizimlarida  faqat  makonga  oid  koordinatsiyalarga  ega 
bo‘lgan ma’lumotlar bilan ish olib boriladi.  
Ma’lumotlarning  hududiy  tartibga  tushirilishi  nafaqat  ushbu 
ma’lumotlarni  yig‘ishda  unifikatsiyalash  nuqtai  nazardan  muhim 
ahamiyatga  ega  hisoblanadi,  balki  o‘rganilayotgan  tizimlarning 
o‘lchamlari  qiymatlarining  optimal  muvofiqligini  qaror  toptirish  uchun 
ham muhim o‘rin tutadi. Nuqtalar va chiziqlar asosan, nuqtalar bo‘yicha 
qayd qilinuvchi koordinatalar asosida bog‘lanishi amalga oshirilishi bilan 
birgalikda,  ayrim  holatlarda  ma’muriy-hududiy  chegaralar  yoki  tabiiy 
konturlar,  masalan  gidrografiya  tarmoqlari,  joyning  relef  elementlar  va 
hakozo shunga o‘xshash holatlar bilan ham bog‘lanishi amalga oshirilishi 
mumkin.  Ma’lumotlar  bazasi  fayllar  shaklida  saqlanishi  mumkin  yoki 
Ma’lumotlar  bazasini  boshqarish  tizimi 
(MBBT)  deb  nomlanuvchi 
maxsus dasturiy ta’minot asosida saqlanishi amalga oshiriladi.