Klassik universitet darsligi o'zbekiston Milliy universitetining 100 yilligiga bag’ishlanadi

Grafaning uchi 
-
 Tugun
 va
 Grafa 
atamalarining sharhlanishiga 
qarang.
  
 
Generalizatsiya 
(
generalization
) - bu geo-tavsirlarning olinishi 
bo‘yicha  texnik  shart-sharoitlar  yoki  ob’ektning  o‘rganilishi,  mavzular 
bo‘yicha  mo‘ljallanilishiga  bog‘liq  holatda  amalga  oshiriluvchi,  nisbatan 
kichik 
masshtablarning 
nisbatan 
katta 
masshtablarga 
nisbatan 
umumlashtirilgan 
geologik 
tasvirlanishi 
hisoblanadi. 
Kartografik 
generalizatsiya  (
cartographic  generalization
)  -  bu  saralash  bo‘yicha 
belgilangan  me’yorlar  va  cheklanishlarga  muvofiq  bajariluvchi, 
shuningdek  kartograf  mutaxassis  yoki  xarita  tahrirlovchisi  tomonidan 

---

 
199 
belgilanuvchi,  ob’ektning  asosiy  tipik  belgilarini  ajratish,  saralab  olish 
jarayoni  bo‘lib,  ushbu  keltirib  o‘tilgan  funksiyalardan  tashqari,  ushbu 
holatda  tasvirlangan  ob’ektlarning  miqdoriy  va  sifat  jihatidan 
ko‘rsatkichlarini  umumlashtirish  ham  amalga  oshiriladi,  chizmalar 
soddalashtiriladi,  konturlar  birlashtiriladi  yoki  mustasno  qilinadi,  ayrim 
vaziyatlarda  ayrim  juda kichik o‘lchamdagi  ob’ektlar  biroz kattalashtirib 
ham  ko‘rsatiladi.  Distansion  (masofadan  generalizatsiya  (
remote  sensing 
generalization,  optical  generalization
)  -  tabiiy  xususiyatlar  (joyning 
tavsiflari,  atmosfera  sharoitlari  va  hakozo)  va  texnik  omillar 
kompleksidan  (tasvirga  olish  uslublari  va  balandligi,  spektr  diapazoni, 
masshtab,  ruxsat  etish  qiymati)  foydalanish  orqali,  foto-tasvirlar  asosida 
umumlashtirilgan geometrik va spektral tasvirlar xosil qilish hisoblanadi. 
Avtomatik  yoki  algoritmik  generalizatsiya  (
automated  generalization, 
algorithmic  generalization) 
-  bu  berilgan  algoritm  asosida  va 
rasmiylashtirilgan  tartibda  belgilangan  mezonlarga  muvofiq  ravishda, 
tasvirlarni 
filtrlash 
yoki 
silliqlash 
(soddalashtirish) 
tipidagi 
rasmiylashtirilgan  tavsifda  saralash  jarayoni  hisoblanadi.  Dinamik 
generalizatsiya (
dynamic generalization
) - bu animatsiyalarning namoyish 
qilinishi tezligi o‘zgarishi hisobiga, vaqt davomiyligida nisbatan barqaror 
tavsifga  ega  bo‘lgan  asosiy  ob’ektlar  va  hodisalarni  kuzatish  imkonini 
beruvchi, 
animatsiyalarning 
mexanik 
tavsifda 
umumlashtirilishi 
hisoblanadi.