Klassik universitet darsligi o'zbekiston Milliy universitetining 100 yilligiga bag’ishlanadi

 
 
Makonga tegishli ma’lumotlarning generalizatsiyasi
  (
spatial 
data  generalization,  spatial  data  generalisation
)  -  GAT  tarkibida 
generalizatsiya  operatorlaridan  yoki  generalizatsion  operatorlaridan 
(
generalization  operators
)  foydalanish  orqali,  makonda  joylashgan 
ob’ektlar  haqidagi  pozitsion  va  atribut  ma’lumotlarni  va  ularning 
to‘plamlarini  yoki  tarkibida  kartografik  generalizatsiya  uslublari  va 
usullariga  muvofiq  kelish  holatlari  qayd  qilinuvchi  ketma-ketliklar 
mavjud  bo‘lgan  ma’lumotlarni  avtomatik  yoki  inter-faol  rejimda 
umumlashtirish 
jarayoni 
hisoblanadi. 
Ular 
orasida 
asosiylari 
quyidagilardan  tashkil  topgan:  soddalashtirish  (
simplification
);  silliqlash 
(
smoothing
); 
ingichkalashtirilgan 
chiziq 
(
line 
thinning
); 
mukamallashtirish,  ya’ni  chiziqlarning  raqamli  yozuvlari  tarkibida 
ortiqcha oraliq nuqtalarni yo‘qotish (
line weeding
); saralash (
reselection
); 
qayta 
tasniflash 
(
reclassification
); 
agregatsiyalash 
(
aggregation
), 
jumladan  aralash  poligonlarni  ularning  oraliq  chegaralarini  yo‘qotish 
asosida 
birlashtirish 
(
polygon 
dissolving/merging
); 
qo‘shish 
(
amalgamation
);  niqoblash  yoki  maskirovka  (
masking
);  chiziqlarni  uzish 
(
omissing
); o‘lchamlar yoki shakllarni bo‘rttirib ko‘rsatish (
exaggeration
); 

---

 
200 
ob’ektlarning o‘lchamlilik darajasini kamaytirish yoki kollaps (
collapse
). 
Makonga  tegishli  ma’lumotlar  operatorlari  global  (umumiy  holatda, 
qavatlar bo‘yicha) yoki mahalliy (qavat fragmenti, chiziqning segmenti va 
hakozolar  bo‘yicha)  sof  grafik  tavsifda  (pozitsion)  yoki  strukturaga  oid 
qayta o‘zgartirishlarni amalga oshirish imkonini beradi. Odatda, makonga 
tegishli  ma’lumotlarni  avtomatik  tarzda  generalizatsiyalanishi  jarayoniga 
foydalanuvchining  aralashishi  bitta  tipdagi  yoki  turli  xil  tipdagi 
ob’ektlarni  siljitish  yoki  joyini  o‘zgartirish  (
displacement
)  yo‘li  bilan 
tasvirlardagi  grafik  qarama-qarshilik  holatlarini  aniqlash  va  yo‘qotish, 
shuningdek  geometrik  yoki  topologik  me’yoridan  chetga  og‘ishlarni 
kamaytirish  va  bartaraf  qilish,  ma’lumotlarning  bir  butunligini  va 
ma’lumotlarning pozitsion va atributlarga oid tarkibiy qismlarining o‘zaro 
aloqadorlik  bog‘lanishlarining  buzilmasligini  nazorat  qilish  kabi 
maqsadlarni amalga oshirishni nazarda tutadi.