Kitoblari qayta nashr qilinib toʻplam holiga keltirildi. Uni qancha narxgacha qiymatta xarid qilasiz? Yigʻilgan pullar kam taʼminlangan kasal bolalar sogʻligini tiklashga sarflanadi

MUXAMMAD AL XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI DASTURIY INJENERING FAKULTETI 312-20 GURUH TALABASI NARZULLAYEV MIRJALOL

1-MUSTAQIL ISH
EHTIMOLLAR VA STATISTIKA

1. 
   Qur'oni karim
   

Sahihi Buxoriy
Tarixi Muhammadiy
Hadis va hayot
Kitoblari qayta nashr qilinib toʻplam holiga keltirildi. Uni qancha narxgacha qiymatta xarid qilasiz? Yigʻilgan pullar kam taʼminlangan kasal bolalar sogʻligini tiklashga sarflanadi.

S o’rovnoma natijalari :

1 ) 500 ming so’m: 2 ta
2 ) 600 ming so’m: 0 ta
3 ) 700 ming so’m: 2 ta
4 ) 800 ming so’m: 2 ta
5 ) 1 mln so’m: 8 ta

2. 
   Talab: Izohlarda “ Yoqdi ” belgisi bor demak talab yuqori bo’lishi ehtimoli yuqori.
   

Olingan soʻrovnoma maʼlumotlari boʻyicha talabni bahoga nisbatan bogʻliqligi funksiyasini quramiz.

№ , i	Baho(ming so’m),		Talab, D( )	Foyda	Foyda	Foyda
1	2	3	4	5	6	7
1	500	2	14	700	0	-
2	600	0	12	1,800	1,200	600
3	700	2	12	3,000	2,400	1,800
4	800	2	10	3,500	3,000	2,500
5	1,000	8	8	4,400	4,000	3,600

y = -0.01162x + 19.5675

= 0.96101

Talabni bahoga nisbatan bogʻliqligi – bu 4-ustunni 2ustunga bogʻliqligidir. Jadvaldagi bogʻliqlikni 5 ta nuqtasi boʻyicha talab egri chizigʻini eng kichik kvadratlar usulida yasaymiz.
Aytaylik bitta to’plamni ishlab chiqarishdagi sarfxarajat 450 ming soʻmni tashkil qilsin. Hozirgina talab funksiyasi topilgan bozorda ushbu to’plamni qanday bahoda sotish lozim? Buning uchun har bir to’plamdan olingan daromadni talab qilingan to’plamlar soniga koʻpaytiramiz. Natijada har bir to’plam uchun baho 1 mln soʻm qilib belgilanganda
Chiziqli regressiya tenglamasini qurish uchun , noma‟lum 0 b va 1 b parametrlar topish formulalari quyidagicha:

Juft chiziqli regressiyada determinatsiya koeffitsiyenti

- juft chiziqli
korryelyatsiya koeffitsiyenti kvadratiga teng.

Chiziqli juft korrelyatsiya koeffitsiyenti – y va x belgilar oʻrtasidagi chiziqli bogʻliqlik zichligi koʻrsatkichidir.

Bu yerda - faktorning oʻrtacha kvadratik chetlanishi, - natijaning oʻrtacha kvadratik chetlanishi.
Maksimal daromadga erishilishi va u 4 mln 400 ming soʻmni tashkil qilishini koʻramiz. Bunda 14 ta potensial isteʼmolchidan 8 tasi, yaʼni 57% to’plam uchun pul toʻlash imkoniga ega boʻladi.
Turli xil sarf-xarajatlarda maksimal daromad optimal ishlab chiqarish, potensial isteʼmolchilar soni quyidagicha jadvalda keltirilgan.

Sarf-xarajatlar	350	400	450	500	550	600
Optimal ishlab chiqarish	14	14	14	8	8	8
Baho	1,000	1,000	1,000	1,000	1,000	1,000

Talab funksiyasini mikrostrukturasi shunda namoyon boʻladiki – bahono unchalik katta boʻlmagan miqdorda oʻzgarishi, isteʼmolchilarning juda katta guruhlarini sotib olishdan voz kechishiga olib kelishi mumkin, bu esa foydaning kamayishiga olib keladi.

Shuning uchun ham ishlab chiqaruvchi uchun soliqlarning oshirilishi natijasida tovar narxining oshirilishi, ishlab chiqaruvchi hamma yukni isteʼmolchiga tashlaydi deyish notoʻgʻri fikr. Ishlab chiqaruvchi ham talabni kamayishi, ishlab chiqarilgan mahsulot hajmini kamayishi hisobiga zarar koʻradi. Iqtisodiyot nazariyasiga qonunlariga koʻra soliq oshirilishi oqibatlarini ishlab chiqaruvchi ham, isteʼmolchilar ham boʻlib olishadi.
Shunday qilib sarf-xarajatlar inflyatsiyasi iqtisodiyotga taʼsiri aynan mana shunday. Shuni taʻkidlash lozimki bozor tuzilmalari barcha isteʼmolchilarni qondirish imkoniyatiga ega emaslar, chunki bu foydali emas. 14 ta soʻrov oʻtqazilgan isteʼmolchilardan faqat 8 tasi 57% gina minimal sarf-xarajatlar boʻlgandagina ushbu to’plamni sotib olish imkoniyatiga ega boʻlar ekanlar. Agar jamiyat barcha fuqarolarni biror narsa bilan taʼminlashni xoxlasa, u holda uni tekinga tarqatish lozim, masalan maktablarda oʻquv darsliklari tekin tarqatilganidek.