Китобхонлик маданиятини шакллантириш орқали ўҚувчи-ёшларни

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2017, 6
Умумий ўрта таълимнинг бошланғич синф 
ўқувчиларида: 
● халқ оғзаки ижоди намуналари: эртак, 
масал, ривоят, достонларда акс этган миллий 
ва умуминсоний қадриятлар, ҳамжиҳатлик, 
мардлик тушунчалари акс эттирилган қаҳра-
монлар қиёфаси орқали эзгу тушунчаларни 
сингдириш; 
● миллий эртак қаҳрамонлари орқали 
ҳалол лик, ростгўйлик, виждонлилик, меҳнат-
севарлик, ўз сўзининг устидан чиқиш инсон 
кўрки эканлигини англатиш; 
● шахс маънавий камолотида миллий 
ғурур ва миллий ифтихор туйғуларини давла-
тимиз рамзлари мисолида тушунтиришдан 
иборат. 
Юқори синфларда:
● бадиий, тарихий асарларда акс этган 
миллий 
ва 
маънавий 
қадриятларнинг 
мо ҳиятини юксак инсоний фазилатлар: юртга 
муҳаббат, ватанга садоқат, унга дахлдорлик 
туйғуларини шакллантириш; 
● асар қаҳрамонларида мавжуд бўлган 
ижобий хислатлар: фидойилик, тинчликсевар-
лик тушунчаларининг умумий мазмуни, тафак-
кур озодлиги, онг ва шуурнинг тазйиқдан 
халос этилганлиги, ақлий заковат, руҳий, маъ-
навий салоҳият каби тушунчаларнинг мақсадга 
йўналтирилганлиги; 
● асардаги воқеаларни ўқувчи ҳаётидаги 
воқеликлар билан солиштириб, кундалик фао-
лиятида одоблилик, ростгўйлик, виждонлилик 
фазилатларини шакллантириш; 
● Ватанимизнинг истиқболи ва истиқлоли 
ҳақида қайғуриш, ўз халқининг қадр-қиммати, 
ор-номусини англаш ва уни ҳимоя қилиш, эзгу 
ниятлар оғушида меҳнат қилиб, ўз истеъдоди, 
бор имконияти, керак бўлса жонини юрт 
истиқболи, элига бахшида этиш. 
Ўрта махсус, касб-ҳунар таълимида: 
● бадиий, тарихий, илмий-оммабоп асар-
ларни ўқиш, тушуниб, ундаги шарқона ахлоқ-
одоб ва умумбашарий ғояларни ўқувчи ўзига 
сингдириши; 
● мард, фидойи кишилар юртига, меҳру 
шафқат, муҳаббат барқарор бўлган тафаккур 
ва ижод қайнаган муқаддас маконга айланти-
риш туйғусини шакллантириш; 
● ёшларни маънавий ахлоқий ва касб-
ҳунарга муҳаббат руҳида тарбиялаш; 
● ёшлар онгида турли зарарли оқимларга 
нисбатан «ғоявий иммунитет»ни шакланти-
риш; 
● ўқувчи-ёшларга китоб, илм ва тафаккур 
одамлар қалбига нур, онгига зиё, хонадонига 
файз-барака келтирадиган буюк мўъжиза 
эканлигини англатиш; 
● мустақилликка хавф туғдирувчи ташқи 
омиллар: диний экстремизм, ақидапарастлик, 
ваҳобийлик, акромийлар, ҳизбут-таҳрир, мис-
сионерлик, космополитизм оқимларининг 
ғаразли мақсадларини ёшларга англатиш ва 
бундай таҳдидлардан огоҳ бўлишга ундаш; 
● инсоний фазилатларни ҳурмат қилиш, 
салбий хислатлардан нафратланиш кўникма-
ларини ҳосил қилиш; 
● моддий ва маънавий ҳаёт уйғунлиги, уни 
шакллантириш босқичлари тўғрисида тушун-
чаларни англатиш. 
Бинобарин ёшларнинг маънавияти ва дунё-
қараши, мафкурасига ёт ғояларнинг таъсир 
этишининг олдини олишда қуйидаги мақсад 
ва вазифаларни хулоса сифатида қўйдик: 
– оммавий маданият ва терроризмнинг 
ёшларга ғоявий ва мафкуравий таъсирининг 
олдини олишда кенг жамоатчилик (ота-она, 
бобо-буви, маҳалла)нинг ролини янада оши-
риш; 
– экстремизм ва террорчиликнинг дунё 
бўйлаб тарқалиши, уларнинг мақсадларидаги 
ўхшашлик, яқинлик, экстремистик ташкилот-
ларнинг яшаш ва қуролланиш манбалари каби 
йўналишларни илмий тадқиқ этиш ҳамда 
уларнинг танлаган ғоялари ва йўллари пуч 
эканлигини ёшларга тушунтириш; 
– Ўзбекистонда глобаллашув ва экстремис-
тик мафкураларга қарши ғоявий курашнинг 
назарий-услубий жиҳатларини тадқиқ этиш ва 
«жаҳолатга қарши маърифат билан курашмоқ 
керак» шиорини жонлантириш; 
– ёшларга мамлакатимиз тараққиётига 
раҳна солаётган ҳар қандай ғоявий мафкура-
вий қарашларнинг олдини олишда, уларнинг 
бўш вақтларини мазмунли ўтказишларини 
назоратга олиш;
– таълим муассасалари, маҳаллаларда 
кутубхоналарни ташкил этиш ва китоб фон-
дини бойитиш;
– ҳар бир оилада шахсий кутубхонанинг 
ташкил топишига эришиш кабилар. 
41
МАКТАБ ТАЪЛИМИ / ШКОЛЬНОЕ ОБРАЗОВАНИЕ

---