Китобда даволанишнинг энг самарали усулларидан бири Тета Ҳеалинг

Уятчанлик, тортинчоқлик. Обссесив-компулсив психоз . Қўрқув.
Ўз-ўзига ишонч йўқлиги, ҳаддан ташқари тажовузкорлик - Мия биокимёсига
таъсири .
Серотонин ва норадреналин даражаларига ҳар хил омиллар таъсир қилади.
Улардан бири оғир оилавий ҳаёт . Масалан, ота-онаси алкогол ёки гиёҳванд бўлган
одамларда серотонин даражаси пасаяди. Спиртли ичимликлар тажовузни
қўзғатишини ҳамма билади ва энди биз серотонин даражасини пасайтириб,
миямиз биокимёсини қандай ўзгартираётганини тушунишни бошлаймиз.
Шунингдек, Америкадаги ҳар тўртдан бир болани ёлғиз ота-она тарбиялаётгани
маълум. Бундай ота-оналар жиддий молиявий қийинчиликларга дуч келишади, бу
оиладаги муҳитга таъсир қилади. Стероидларни қўллаш ҳам серотонин
даражасининг ўзгаришига олиб келади. Баъзида одамлар стероидлар билан
тажриба ўтказишади, бу танадаги биокимёвий мувозанатни бузилишига олиб
келади ва норепинефринни ҳаддан ташқари чиқариб юборилишига олиб келади ва
бу ўз навбатида тажовузкор хатти-ҳаракатларни келтириб чиқаради.
Баъзи одамлар маълум бир овқатланиш натижасида ҳаддан ташқари
тажовузкор бўлишлари мумкин. Масалан, тажовузкор хатти-ҳаракатлар
холестерол миқдори паст бўлган овкатланишларни келтириб чиқаради. Ҳар қандай
жиддий шикастланишлар миянинг биокимёвий мувозанатининг бузилишига олиб
келади. Ҳеч қачон унутилмаслиги керак қўрғошин ва ҳид таркибидаги ёқилғи ва
бўёқларнинг ҳидлари билан заҳарланишдир. Қўрғошин таркибидаги барча
нарсалар одамларнинг тажавузкор хатти-ҳаракатларига олиб келиши мумкин.
Бошқа томондан, симоб (ртуть)шу қадар қаттиқ тушкунликка олиб келиши
мумкинки, одамлар ўз жонига қасд қилишга мойил бўлиб қолади.
Серотониннинг меъёрида бўлиши бизнинг ҳаётимизга уйғунлик олиб келади.
Гарчи серотонин тажовузкорлик билан боғлиқ бўлган ягона нейротрансмиттер
бўлмаса ҳам, у бизнинг ҳаётимизда ҳал қилувчи рол ўйнайди. Олимлар одамларда
ўн олтита турли хил серотонин рецепторларини топдилар ва яна бир неча юзлаб
бўлиши мумкинлигига ишонишади. Кўп одамлар генни мерос қилиб олишади,
шунинг учун дастлаб серотонин даражаси пасаяди, аммо эрта ёшда олинган
тажрибалар буни ўзгартириши мумкин.
Бирор кишининг серотониннинг нормал даражаси ёки пастлиги унинг оиласи
қандай бўлишига боғлиқ. Агар у нормал оила аъзоларига қараганда зўравонликка
кўпроқ мойил бўлган оилада яшаса, унинг серотонин даражаси пасайиши
эҳтимоли бор. Бироқ, монамин оксидаза А (МАО-А) ферменти мавжуд бўлиб, у
қайси оилада ўсганлигидан қатъи назар зўравон эркакларда учрайди. Бундай
эркакларга тажовузкорона ҳаракатлар қилишни, қотиллик ёки жинсий
зўравонликни бошлаш учун деярли уларни қўзғатишга ҳожат йўқ. Буларнинг

---

229
барчаси тажовузкор ген деб аталади. Ушбу нуқсонли геннинг ташувчиси х
хромосомасидир, лекин у ўзини фақат эркакларда сезади - аёлларда иккита х
хромосома бор, уларда битта доимий ген мавжуд бўлиб, улар ҳар доим нуқсондан
устун туради.
Ортиқча норадреналин ва серотониннинг етишмаслиги ҳолатларида олимлар
турли дорилар ёрдамида серотонин миқдорини тартибга солиш орқали миядаги
кимёвий жараёнларни қисман мувозанатлашнинг самарали усулини топдилар.
Албатта, шифобахш усуллардан фойдаланган ҳолда серотонин даражасини
ўзгартириш мумкин. Хусусан, ушбу техникалар болалар билан ишлашда жуда
самарали ва боланинг серотонин даражаси ўзгарганда натижалар дарҳол сезиларли
бўлади.
Серотонин даражасини ўзгартирадиган тиббий воситалар ўсмирликдаги
депрессияни,
шунингдек
депрессиянинг
бошқа
турларини
даволашда
муваффақиятли қўлланилади. Аммо табиб сифатида мен сизга битта маслаҳат
бермоқчиман: бизнинг миямиз ўзини даволай оладиган ажойиб қобилиятга эга
эканлигини ёдда тутиш жуда муҳим ва агар сиз аниқ нима қилиш кераклигини
айтсангиз, у буни ажойиб тарзда амалга оширади. Давлат ёрлиғига кириб, маълум
бир натижага эришиш учун мияни дастурлаштиргандан сўнг сиз вазиятни тезда
яхши томонга ўзгартиришингиз мумкин .
Узоқ вақт давомида биз Хантингтон касаллиги, Алтсгеймер касаллиги ва
Паркинсон касаллиги каби мия касалликлари олдида ожиз эдик. Аммо энди биз
мияда керакли ўзгаришларни амалга оширишимиз ва уни қайта тиклашга ёрдам
беришимиз мумкинлигини биламиз .