Kitob to’g’risida

Savdoda summa qo’yishda lotlardan foydalaniladi. 
Lot- Savdoda summa qo’yish degani aslini olganda birinchi bor savdoda 1 lot 
100 000 AQSH dollariga teng edi. Albatta bunday summa ko’pgina insonlarga 
yo’q shu uchun Banklar Foizsiz Kreditlar ajratdilar ( Kreditniy Plecho).  Bu 
foizsiz kreditlar Lotdagi summani qisqartiradi masalan: 100 000 AQSH dollari 
foizsiz kreditlar bilan 1000 AQSH dollariga teng bo’ldi. Bu esa ko’plab 
treyderlarga juda katta imkoniyat yaratildi va jahon bozorida aylanma mablag’ 
ko’payishiga olib keldi. Jadval-1 e’tibor bering. 
 Lotlarning AQSH dollaridagi summasi 
Lotlar 
1 lot 
0.10 
0.01 
AQSH Dollari Savdoda 
qatnashish uchun 
100 000 AQSH 
dollari 
10 000 AQSH 
dollari 
1 000 AQSH 
dollari 
AQSH Dollari Savdoda 
qatnashish uchun Foizsiz 
kredit bilan 1:100 
1 000 AQSH 
dollari 
100 AQSH 
dollari 
10 AQSH 
dollari 
 
Foizsiz kredit bilan qatnashish Forex Bozorida Marja savdosi deyiladi. Chunki 
agarda biz Jadvaldagi 0.10 lot bilan qatnashmoqchi bo’lsak, bizning 
hisobimizdan 100 AQSH dollari olinib, Forex bozorida esa Bank Foizsiz kredit 
ajratib 9 900 AQSH dollari biz qo’ygan mablag’ga qo’shiladi va 10 000 AQSH 
dollari Birjada qo’yiladi. Masalan bizni hisobimizda 500 AQSH dollari bor biz 
esa shuni 100 dollarini ishlatmoqchimiz, 400 dollar esa ehtiyojga boradi. 
Agarda bizga foydaga borsa 100 dollar qo’yilgan mablag’da qo’shiladi. Biz bu 
foydani olamiz bo’ldi desak, biz bozordan chiqamiz va qancha bozorda narx 
o’zgarsa bizni hisobimizga qo’shiladi. Bank esa bergan foizsiz kreditini oladi 
biz esa narxning o’zgargan darajasida foydani olamiz bunda bank bizga katta 
imkoniyat beryapti. Agarda narx biz o’ylagan darajada bormasa ya’ni zararga 
borsa bizning 400 dollar hisobimizdagi qolgan puldan ayiradi va men shu 
zararni ko’payishini xoxlamayman desangiz pozitsiyamizni ma’lum miqdorda 
zararda yopsak zararga ketgan mablag’ bizning hisobimizdagi 400 dollar 
qolgan qoldiqdan ayiradi va bank bergan foizsiz kreditini oladi. Bu yerda bank 
hech narsa yoqotmaydi yoqotadigan esa biz qolamiz. Lekin siz o’ylashingiz 
mumkin bank nega bunday qiladi va bankda nima foydasi bor bu ishni Sotib 
olish va sotish narxi farqlanadi esingizda bo’lsa, bank manashuni oladi. Biz 
savdoda kirdikmi bizni hisobimizdan 3 punkt oladi bu esa bank bergan foizsiz 
kreditini qo’shib hisoblasak 3% gat teng bo’ladi. 
 
 

---

 
10 
 
Masalan: 
Real narx EUR/USD valyuta parasida 1.4451 bo’lsa biz shu narxdan Sell 
pozitsiyasi ochmoqchi bo’lsak ya’ni sotmoqchi bo’lsak shu narxdan bizda 
1.4449 narxda sotishga pozitsiyamiz ochiladi. Bu 2 punktni bizni Brokerimiz 
oladi ( Broker –bu biz savdoda qatnashishda broker orqali bizni savdo 
jarayonimiz amalga oshiradigan shaxs sanaladi). Mana shu 2 punkt bankni foizi 
sanaladi. Biz 0.10 lot EUR/USD parasida 1.4451 Sell pozitsiya ochmoqchimiz 
bizga 1.4449 narxdan ochadi bu uchun hisobimizdan 144.49 dollar olinib bank 
esa ustiga 14304.51 dollar qo’shadida 14 449 dollar qilib Bozorda qo’yadi. 
Agarda bozorda 1 punkt o’zgarsa demak 14 449 dollar ustiga 0.01% qo’shiladi. 
Bu esa bizni hisobimizda 1% degan gap. Nega endi 0.10 lot 14 449 dollarga 
teng bo’ldi va bizni hisobimizdan 144.49 dollar olindi biz esa 0.10 lotni 100 
dollarga teng baholadik. Chunki 1 EUR da 1.4449 USD berilyapti shu uchun 
144.49 dollar hisobimizdan ayiryapti agarda 1 EUR da 1 USD berilar edi 
bunday holda 0.10 lot 100 dollarga teng bo’lar edi. Shunday qilib bozor agarda 
1.4451 dan 3 punkt tushsa 1.4448 bo’ladi bizda esa 1 punkt bizni pozitsiyamiz 
foydaga turadi.  Rasm 3.3 e’tibor bering agarda biz shu narxda ochib 1.4419 
narxda yopsak pozitsiyamizni 30 punkt foydaga ishlagan bo’lamiz.                               
Bu esa 1.4451 sell > sell pozitsiyasi uchun 2 punkt 1.4449-1.4419=30 punkt  
Bu holda biz bozorda 0.10 bilan kirdik. Hisobimizdan 144.49 dollar 
ayirildi va bank foizsiz kredit qo’shdi 14 304.51 dollar bu esa birjada 14 449 
dollar bilan biz 0.10 lotga ega bo’ldik buni har bir punkti 0.01%=30 punkt esa 
0.30% degani 14 449 dollarni 0.30% = 30 dollarga teng bo’ladi agarda biz 
pozitsiyamizni 1.4419 narxda yopsak 30 dollar bizni hisobimizga qo’shiladi 
bank esa bergan foizsiz kreditini qaytarib oladi. Biz esa uni mablag’idan pul 
foiz ishlab olamiz. 1.4451-2=1.4449 sell (0.10lot) – 1.4419 =30 punkt 
(0.30%)=30$ 

---

 
11 
 
 
                                   Rasm- 3.3 
Shunday qilib lotlar belgilanadi agarda siz ko’proq yoki kamroq lot 
bilan kirmoqchi bo’lsangiz xuddi shu jarayon amalgam oshiriladi. Bu 
jarayon juda ham chigal muammo sanaladi lekin buni siz pullar 
qayerdan chiqib qayerga bank foizsiz kredit beradi bularni hech ham 
o’ylamang. Siz lot qo’ydingizmi shu lotdan bozorga agarda 1 punkt 
o’zgarsa 0.01% emas balkim qo’yilgan lotdan bozor 1 punkt 1% 
o’zgardi desangiz to’g’ri sanaladi. Men bu masalani avalroq boshida 
aytmoqchi edim lekin Foizsiz kredit nimaga kerakligini va uning ishlash 
prinsipini sizga bir boshdan tshuntirmoqchi edim. Men o’ylaymanki 
foizsiz kredit nimaligini yaxshilab tshunib oldingiz.