Kitap Kapağı. cdr

g) Sahiplenme ve sorumluluk açısından: “yardımcı olma” ve “yardım görme”  

Yaylacılıkla  ilgili  faaliyetlerde  erkeğin  işin  üstlenicisi  olarak  değil  “işe  yardımcı 

olmak” olarak konumlanışı, işlerin kadın işi olarak algılanmasının sonucudur. Yaylacılığın 

merkez  unsurunu  oluşturan  “ineğin”  kadına  aitliği,  kadının  sorumluluğunda  görülmesi, 

erkeğin bu alanda varlık göstermesini engellemektedir. İnekle ilgili uğraşlar “ineği sevmek” 

de  dâhil  kadının  alanındadır.  Kadın  yaylayla  ilgili  meseleleri  sahiplenmiştir.  (Bu  konuda 

bkz.  Arıkan, 1988:s.13). Kadınların, kendi  çocukları  hakkında eşine  “çocuklarımız”  veya 

“çocukların” şeklinde bahsedebildiği halde, ineklerden bahsederken her zaman “ineklerim” 

ifadesini kullanması çok manidardır. Erkeğin  inekle  ilgisi parasal  mevzularda, alım  satım 

konularında olmaktadır. Alım satım işinde kadınlar genellikle eşlerinden tasdik ve aracılık 

beklemekte,  ayrıca  inekler  için  yem  aldırmaktadır.  Ahırla,  bahçeyle  ve  “paksa”yla  (ot 

saklama  yeri)  ilgili  tamir  işleri  erkeğin  inekle  ilgili  başlıca  işleridir.  Geçmişte,  kadın  için 

düğün takıları gibi birer “yönetimsiz mülkiyet” konusu olan inekler ve süt ürünleri hakkında 

bugün  kadının  sözü  daha  çok  geçmektedir  ve  bunda  aile  yapısının  değişmesi  etkilidir. 

Çekirdek aile yapısının oturması ile üst soyun ekonomik denetimi ortadan kalkmıştır.  

 

Sonuç 

Yaylacılık kültür hayatımızın önemli bir kesiti olarak kadının ve erkeğin toplumdaki 

konumlanışının  bir  yansıtıcısıdır.  Yayla  işlerinin  toplumsal  cinsiyet  açısından 

değerlendirildiği  bu  çalışmada  yayla  işlerinin  üstleniciliği,  cinsiyetler  arası  işbölümüne 

yönelik algılar sorgulanmış, yayladaki günlük iş yükünün kadına  ve erkeğe ait olma yönü 

değerlendirilmiştir.  Yaylada  kadınlar,  günlük  yayla  işlerinin  baş  sorumlusu  ve  üstlenicisi 

olarak öne çıkmakta, işleri planlamakta ve yürütmektedir. Erkeklerin yayladaki varlığı bir 

“destek  ve  yardım”  anlamı  taşımaktadır.  Kadının  emeği  yaylacılığın  tümünü  kuşatırken 

erkek işlerinde seçicilik ve seçkinlik söz konusudur. Erkeğin ve kadının işlere yaklaşımı ve 

yakıştırılışı,    kullanılan  aletlerle,  beden  pozisyonlarıyla,  zaman  ve  sıklık  durumlarıyla, 

sahiplenme  algısıyla  karakterize  bir  yapı  arz  etmektedir.  Cinsiyetler  arası  hiyerarşik 

anlamlandırma,  işlerin  mahiyetini,  sıklığını,  zorluğunu  ve  statüsünü  erkek  lehine 

etkilemektedir. 

Yaylacı  kadınlar,  artık  sönüşe  geçmiş  olan  yayla  kültürünün  de  son  temsilcileri 

olmuşlardır. Kadınların bilinçlenmesi, maddi açıdan kendini daha özerk ve güçlü hissetmesi, 

evlatlarını  büyütüp  yalnız  kalması  gibi  sebepler,  yayladaki  iş  yüküne  rıza  göstermesini 

engellemektedir.  Yayla  işlerinin  adil  olmayan  taksimine  karşı  genç  ve  orta  nesilde  de  bir 

tepki görülmektedir. “İnek sağma, ahır temizleme, ahırın gerisini atma, gübre taşıma” gibi 

işlerin  kadına  ait  işler  olmasının  yeni  nesilde  sürdürülebilirliği  zayıf  görülmektedir. 

Yaylacılık  yapan  ve  geçmişte  yapmış  olan  aileler  çocuklarının  bu  işleri  yapmasını 

---

Uluslararası Yaylacılık ve Yayla Kültürü Sempozyumu, 26 - 28 Eylül 2019 - Giresun 

International Symposium on Transhumance and Upland Settlement Culture, 26

th

 - 28

th

 of September 2019 – Giresun

 

223 

 

düşünmemektedir.  Gençler  için  de  yaylacılığın  iyi  yanları,  yayla  işlerini  devamlı  surette 

yüklenme konusunda yeterince istek uyandırmamaktadır. İnek bakımıyla ilgili işlerin “kaba, 

sevimsiz” olarak değerlendirilmesi  ve  “hijyen” açısından  sıkıntılı  bulunması,  yaylacılığın 

geçim temin etmede iyi bir yol olarak görülmemesi de bunun bir sebebidir. 

Değişen  sosyo-ekonomik  şartlar  ve  yeni  aile  düzeni  işler  konusunda  yeni  bir 

paylaşımı gündeme getirmektedir. Yaylacılığın, eski yayla işlerinin devam etmesinde kadın 

ve  erkeğin  bu  hayat  içindeki  konumlanışları  artan  bir  şekilde  sorgulanmaktadır.  Doğal 

hayatın sütü üreten ineği beslemekten geçmediği tatilci yayla anlayışında, hem işlere hem 

de işbölümüne dair olumsuz fikirler etkilidir. Geleneksel yaylacılıktan “ineksiz”  ve tatilci 

yaylacılığa  doğru  gerçekleşen  dönüşümde  modern  tüketim  alışkanlıklarının  payı  olduğu 

kadar  geleneksel  işbölümü  yaklaşımının  zamanımıza  uyarlanamazlığı  da  göz  ardı 

edilmemelidir.