Kitap Kapağı. cdr

b) Beden duruşu açısından: Eğilmek ve eğilmemek 

Yayladaki işler incelendiğinde birçok işin eğilir pozisyon gerektirdiği görülecektir. 

Kadın  işi  olarak  yorumlanan  orakla  ot  biçme,  bahçe  temizleme,  ısırgan  otlarını  sökme, 

inekleri  sağma,  ahırı  temizleme,  sütle  ilgili  diğer  üretim  işleri  daima  eğilmek  bazen 

çömelmek gerektiren, yerle yakın teması olan işlerdir. İlkel, zahmetli ve “eğilir” pozisyon 

gerektiren işlerin kadın işi olarak algılanması,  geleneksel “itaat eden, hizmet eden, boyun 

eğen” kadına imajıyla uyumludur. Erkeğin iş yapma tercihlerinde (tamir ve makine bakım 

işleri hariç) vücudu dik tutma şeklinde karakteristik bir görüntü mevcuttur. Odun işlerindeki 

tercihler  bunun  çarpıcı  bir  örneğidir.  Ağaç  devirme  ve  mertek  yapma  için  ormana  giden 

erkek,  motor  kullanır  ve  yüksek  dallarla  ilgilenir.  Yakacak  olarak  ikincil  kıymette  olan 

komar çalısı, gürgen, çam dalı gibi malzemeler kadın tarafından budanır, toplanır ve taşınır. 

Yine evin önünde motorla kesilen odunları toplayıp dizmek de kadının işidir. Ot kesmede 

erkeğin tırpanı tercih edip orağı akla getirmemesi de eğilmekle ilişkilidir. 

Eğilmeme durumunun en önemli yansıması yük taşıma konusundadır. Yük taşımak, 

kadınlıkla  ilişkilendirilmiştir.  Birlikte  bir  yere  hareket  edildiğinde  malzemeleri  ve  azığı 

kadın taşımaktadır. Erkeğin çarşıdan alıp arabayla getirdiği ağır yükleri yol kenarından alıp 

eve  taşıyan  kadın  olmaktadır.  Dahası,  geçmişte  ev  yapımıyla  ilgili  anlatımlarda,  erkeğin 

yayladaki en başat rolü olan “ev inşa etmek” işinde de kadınların kum ve taş taşıma işini 

üstlendiği görülmektedir. Bugün yapı inşa sürecinde makinelerin, taşıma araçlarının devreye 

girmesi ve geniş çaplı bu işlerde yevmiyeci çalıştırılması kadınların yükünü azaltmıştır. 

Sırta  çuval  yükleme,  sepet  yükleme  gibi  türlü  şekilleri  olan  yük  taşıma,  kadının 

“taşıyıcı, yüklenici, toparlayıcı” rolünün bir parçasıdır. “Yük taşımanın cinsiyeti”ne yönelik 

bu algı çocukluktan başlayan bir süreçtir. Kız çocuğunun yük taşıması için kısa ve renkli 

ipler edinilmiş,  bu  iş onlara benimsetilmiştir. Bir erkek için  “iple sırtına almak suretiyle” 

yük  taşıma,  bugün  de  gururla  yapılacak  bir  iş  olarak  görülmemektedir.  Çocukluğunda 

yaylacılık  yapan,  yüksek  eğitim  ve  iş  sahibi  olma  sebebiyle  yayladan  uzak  kalan  genç 

erkekler  için  de  bu  durum  değişmemiştir.  Erkeklerin  yük  taşıması  ancak  eğilmeme 

gerektiren pozisyonlarda olmaktadır. Omuzda mertek taşıma ve el arabasıyla taşıma buna 

örnektir. Bebeği sırtında taşıyan kadın görüntüsü çok bilindik bir görüntüyken aynı taşıma 

şekli erkeklerde hemen hiç görülmemektedir.  

---

Uluslararası Yaylacılık ve Yayla Kültürü Sempozyumu, 26 - 28 Eylül 2019 - Giresun 

International Symposium on Transhumance and Upland Settlement Culture, 26

th

 - 28

th

 of September 2019 – Giresun

 

221