Kitap Kapağı. cdr

b) Yayladaki kadın emeğine ve yaylacılığa dair düşünceler 

Kadınlar, yaylada maruz kaldıkları zor hayatın başka yerlerde olmayıp bu bölgeye 

mahsus olduğunu, sadece burada kadınların “ezildiğini” düşünmekte,  “Bizim burda erkekler 

anca  kahvede  oturur.”  “Gençliğimizi  buralarda  harcadık.”  “Bizim  buranın  kadını  gibi 

dünyada yoktur.” “Bizimkisi hamallık.” gibi sözler söylemektedir.  Yayla işlerinin “eziyet, 

sıkıntı, hamallık” olarak tanımlanmasında hem ilkel şartlar hem adaletsiz işbölümü etkilidir: 

“Ben bu dağlara bakınca ezilmiş, iki büklüm olmuş kadınları görüyorum. Yağmur çamur 

yük taşıyan kadınlar. Yaylanın nesini özleyeyim...” (K, 45) “İşimiz yok bu işi yapıyoruz. Ben 

olsam  kamyon  şoförü  olurdum.  Bundan  daha  kolaydır.  Ama  idik  kadın  olduk  böyle.  Ne 

---

218 

Uluslararası Yaylacılık ve Yayla Kültürü Sempozyumu, 26 - 28 Eylül 2019 - Giresun  

International Symposium on Transhumance and Upland Settlement Culture, 26

th

 - 28

th

 of September 2019 – Giresun 

 

edeceğuk?”  (K,  62)  “Biz  çok  kırıldık.  Gençliğimizi  oralarda  harcadık.  Parasız  pulsuz. 

Çocuklarımızı büyüttük başka elde bir şey yok. Hep ırmaklara kabanlara gittik. Sebilerimizi 

oralara taşıdık. Habeyle keyifli, bezli, zevkli büyütmedik onları. Biraz uyanık olsak okumuş 

olsak yapmazdık. Siz bunları yapmayın, siz okuyun, güzel işler yapın.” (K, 70)  

Gençler eğitim ve iş durumlarından dolayı yaylacılıktan uzaktır ve annelerini de bu 

işlerden vazgeçirme uğraşındadır. Yaylacı aileler genellikle evlatların bu işlere bulaşmasını 

istememekte,  diğer  yandan  onların  bu  işleri  sürdüremeyeceğinden  bahsetmektedir.  Bunda 

gençlerin  “hazırcılığa  alışması”,  “rahata  alışması”,  “bilgisayar  çocuğu  olması”  hatta 

“akıllanması”  gibi  sebepler  gösterilmektedir:  “Hangi  kız  ahıra  gidiyor  şimdi?  Eskiden 

kızlar yaylacı olurdu. Kızlara şimdi desen aklına gülerler.”(K, 76) Yayla işlerini “kızlarının 

yapabileceğini  ama  gelininin  yapmak  istemeyeceğini”  veya  her  ikisinin  de  yapmak 

istemeyeceğini  ifade  edenler  vardır.  Kadınların  kendisinden  sonra  evlatlarının  bu  işleri 

devam  ettirip  ettirmeyeceğine  genellikle  kızlarından  ve  gelinlerinden  pay  biçerek  cevap 

vermesi önemli bir bulgudur. Evin oğlunun yaylacılığı sürdürmesinde işlerinin yüklenicisi 

olarak yine bir kadın, gelin hatra gelmektedir.  

Yaylacı  kadınların  tamamı  yaylacılığı  hep  “evlatlarının  istememesine  rağmen” 

yaptığını söylemektedir. Yaylanın ve süt ürünlerinin sevilmesi, evlatlara bir şeyler yollamak 

arzusu, ineklerin çok sevilmesi, başka yapacak bir şeyin bulunmayışı, yayla işlerinin devamı 

konusunda  ileri  sürülen sebeplerdendir. Bir  yandan evlatların annelerine kıyamaması dile 

getirilirken öte yandan evlatların düşüncesizliğine sitem de edilmektedir: “Yapma diyorlar. 

Biz sana alırız diyorlar. Ama gene de olsun diyorum ne edeceğim. Hep bana yalvarıyorlar 

yalan yok. Yapma biz de istemeyiz peynirini mincini. Ama ben gene bırakamıyorum.(K, 76) 

“Yapmamı  istemiyorlar  ama  İstanbul’dan  ki  hazırlanıyorlar  -gelmek  için-  anne  hoşmeri 

hazırla! E hani yapma diyordun? Anne yapma… Yapmadan nasıl yiyeceksin! Odun yapma 

diyorlar. Al bana bir kamyon odun!(K,76) “Ahan sebiler gidiyor. Ben gene kaldım bularla 

–ineklerle-. Bunlar da olmazsa ben hepten yalağuz (yalnız) kalmışım. Bular bana evlattan 

yakındır.” (K, 62) “Bırakacağım gene sebilerden sebep ediyorum ya niye… Neden sebep 

edeyim?  Geliyorlar  buraya  hepsini  hazırlayıp  gönderiyorum.  Bunlar  benim  hediyem 

çocuklarıma torunlarıma.” (K, 65) 

Yayla işlerinin değilse de yayla ürünlerinin ve “yayla havası”nın özlem duyulan, çok 

sevilen  şeyler  olduğu  söylenebilir.  Erkeklerde  “kadınlar  bu  işleri  bırakmasın”  havası 

baskındır. Kadınlar arasında ise yayla ürünlerine büyük bir sevgi duyulsa da geleneksel yayla 

kültürüne  sitem  ağır  basmaktadır.  “Şimdi  herkes  rahata  alıştı.  Kötü  mü  oldu.”  (K,  76) 

yorumu bir özet mahiyetindedir. Görüştüğümüz erkekler yaylacılığın bittiğini anlatırken bir 

yandan da kadınların eskiye nazaran daha rahat olduğunu söylemektedir. Bugün yayladaki 

durumun hem kadınlar ezilmiyor olduğu için iyi, hem de yaylacılık yapılmıyor olduğu için 

kötü  bir  tablo  olarak  sunulması,  hangisinin  tercihe  layık  olduğunu  belirsiz  bıraktığı  için 

düşündürücüdür. Bu konuda çözümleyici sözlerden biri ise, çocukluğundan beri yaylacılık 

yapan bir yaylacı kadının yayla kültürünün devamı konusunda söylediği şu sözdür: “Ezilmek 

çok mu güzel bir şeydir. Biz gidiyoruz ineklerin peşinde, millet geziyor taşlarda… (K, 76)”  

---

Uluslararası Yaylacılık ve Yayla Kültürü Sempozyumu, 26 - 28 Eylül 2019 - Giresun 

International Symposium on Transhumance and Upland Settlement Culture, 26

th

 - 28

th

 of September 2019 – Giresun

 

219