Kirisiw Tiykarǵı bólim operatsion sistemalar. Windows operatsion sisteması

Windows operatsion sisteması.
Dúnyanıń 70% kompyuterleri Microsoft korporatsiyasi tárepinen jaratılǵan operatsion sistemalar menen úskenelestirilgen. Bulardan 1981-jılda jaratılǵan - MS-DOS programması, 1991-jılda jaratılǵan - Windows 3, 1 programması, 1995-jılda jaratılǵan - Windows 95 programması, 1998-jılda jaratılǵan - Windows 98 programması, 2000-jılda jaratılǵan - Windows 2000 programması, 2001-jılda jaratılǵan - Windows Millennium Edition hám Windows XP programmaları. Windows programmanıń belgili bolıwınıń tiykarǵı sebebi bul - jumıs procesi ápiwayılıǵı, kóp wazıypalı rejim, birdey islew interfeysi hám basqa qolaylıqlar. Basqa operatsion sistemalarǵa uqsap Windows programması da kompyuter yadına kompyuter yoqilish waqıtta avtomatikalıq túrde juklenedi.

Házirgi kúnde keń ommaga usınıs etiletuǵın kompyuterlerge WINDOWS operatsion sistemaları ornatılıp usınıs etilayapti. Eger kompyuterler ilgerilew alınǵan bolsa, bul kompyuterlerge de WINDOWS operatsion sistemaların ornatıw múmkin. Onıń ushın málim shártler (resurslar ) atqarılıwı shárt. WINDOWS 95/98 operatsion sistemaların ornatıw ushın WINDOWS 95 dıń minimal variantı ushın 50 Mb kólem vinchesterde bos jay, 8 Mb operativ yad hám protssesor eń keminde (islew taktik chastotası 66 Mgs) 486 bolıwı kerek.

WINDOWS 98 operatsion sistemasın ornatıw ushın eń keminde 16 Mb operativ yad, 120 Mb den 295 Mb ge shekem qattı diskta bos jay bolıwı kerek. Eger WINDOWS dıń múmkinshiliklerinen paydalanmoqchi bolsańız, Pentium kompyuterlerine WINDOWS sistemasın ornatganingiz maqul.

MS Windows 95 Windowslardıń jańa sóylesimi emes, bálki oǵada quramalı programmalar kompleksi bolıp, usınıń menen birge paydalanıw ushın ańsat, operatsion sistema bolıp tabıladı.

WINDOWS dıń aldınǵı sóylesimleri (mısalı, Windows 3. 0, 3. 1, 3. 11, 3. 12) tiykar retinde MS DOS ni qabıl etken bolsa, Windows 95 ózi ǵárezsiz bolıp, kompyuterde basqa bir operatsion sistemanıń bolıwın talap etpeydi. Lekin usınıń menen birge bul ortalıqta MS DOS hám WINDOWS dıń eski sóylesimleri menen islew múmkinshiligi saqlanǵan. Bul qóllanbada WINDOWS dıń 9 x sóylesimi haqqında gáp barǵanı ushın sóylesim nomeri 9 x ni túsirip qaldıramiz.

Windows ǵárezsiz operatsion sistema retinde tómendegi artıqmashılıqlarǵa iye:

- ózlestiriwde asa ápiwayı hám múmkinshiliklerinen paydalanıw kólemi qolay ;

- ol joqarı nátiyjelililikke iye hám usı ózgesheligi menen WINDOWS dıń qálegen aldınǵı sóylesimlerinen keskin parıq etedi. Atap aytqanda, Microsoft firması jańa 32 razryadlı yadronı qollanıw etiw menen nátiyjelililik hám isenimlilikti keskin asırıwǵa eristi;

- paydalanıwshı tek bir programmalıq támiynat ónimin satıp alınǵan zat etip, qatar zárúrli múmkinshiliklerdi qolǵa kiritedi: universal tarmaq klientine aylanadı, elektron pochtadan paydalana aladı, multimedia qurallarından payda aladı hám taǵı basqa ;

- ápiwayı, programmalar kompleksi bárkámal hám joqarı ónimlilikke iye.

Windows operatsion sisteması múmkinshilikleri

WINDOWS dıń birpara múmkinshilikleri tómendegiler bolıp tabıladı.

Universal grafika - Windows programmalardıń apparatlarǵa hám programma támiynatına baylanıslısızligini támiyinleydi.
Birden-bir interfeys - Windowsda paydalanıwshınıń baylanısi birden-bir, yaǵnıy túrli programmalar menen islew qaǵıydaları ulıwma bolıp tabıladı. Sol sebepli jańa programma menen islegenińizde bul qaǵıydalardan paydalanıwıńız múmkin.
Ámeldegi programma támiynatı menen muwapıqlıǵı - Windows MS DOS dıń barlıq ámeliy paketleri, redaktorları, elektron kesteleri jumısın támiyinleydi.
Kóp máseleliligi - Windows bir waqıttıń ózinde bir neshe hújjet menen isleydi, bir programmadan basqasına ótiwdi támiyinleydi. Ámeldegi operativ yaddan tolıq paydalanıw múmkinshiligi bar. Apparat resurslarınan da tolıq paydalanıladı. Windows apparatları arasındaǵı baylanısti programmalardıń ózi támiyinleydi
Maǵlıwmatlar almasinuvi - Windows programmalararo maǵlıwmat almaslaw múmkinshiligine iye. Bul arnawlı Clipboard (maǵlıwmat almaslaw buferi), yamasa DDE (Dinamic Data Exchange - maǵlıwmatlardıń dinamikalıq almasinuvi, yaǵnıy basqa programma nátiyjelerinen paydalanıw ), OLE (Object-Linking Emboding - programma qosımshalarında maǵlıwmatlardan tahrirlangan halda paydalanıw ) járdeminde ámelge asıriladı. Programmalardan paydalanıwdıń ápiwayılıǵı sebepli paydalanıwshın úyretiwge talaplar kemeydi hám tájiriybeli paydalanıwshılar sistemanıń jańa múmkinshiliklerin sırtqı járdemsiz ózi úyreniwi múmkin. Onıń ushın «Pusk»-jumısqa túsiriw knopkasidan, máseleler panelinen, Provodnik (Windows boylap Baslawshı ), programmalar ustası, sıpatlama beriwdiń jańa sistemaları hám múmkinshiliklerinen paydalanıladı.

Kompyuter tarmaqların jumısshı jaǵdayında saqlap turıw, ornatıw, sazlaw WINDOWS dıń ishki múmkinshiliklerinde ámeldegi bolıp, ol bunday islerdi tez atqaradı. Windowsda 32 razryadlı NetBEUI, IPXPX yamasa TPCIP protokolları hám NDIS yamasa ODI drayverlari ornatılǵan NetWare yamasa Microsoft kompyuter tarmaqların qollaytuǵın ishki múmkinshilikler bar.

Kompyuter ( ing. computer - esaplayman ), EHM (Elektron Esaplaw Mashinası ) - aldınan berilgen programma (programma ) boyınsha isleytuǵın avtomatikalıq apparat. Elektron esaplaw mashinası (EHM) menen birdey degi termin. Plug and Play (ula hám isle) texnologiyası jeke kompyuterlerge jańa apparatlardı isletiw sıyaqlı quramalı processlerdi ornatadı hám sazlaydı. Onıń ushın kompyuterde isletiletuǵın apparat Plug and Play talabına juwap beretuǵın apparat bolıwı talap etiledi tek.

Windows túrli kompyuter tarmaqları ushın júdá qolay programma quralı bolıp, ózinde bólistirilgen kompyuter tarmaqları, electron pochta, kóshpeli kompyuterler (anglichan Notebook), multimedia quralların qóllawı hám basqa qásiyetleri menen bólek ajralıp turadı. Hújjetlerdi korrektor Word redaktorı da Windows quramına kiritilgen. Bunnan tısqarı, Windows ilgeri MS DOS, Windows sistemaları járdeminde isletiletuǵın ámeliy programmalar menen biymálel isleydi. Windows uzaq aralıqta jaylasqan kompyuter tarmaqları menen islewdi ápiwayılastıradı

Windowstan paydalanıw ushın tómendegi apparatlar bolıwı talap etiledi:

- Keminde 486 DX protsessorli kompyuter;

- 8 Mb den kem bolmaǵan operativ yad (16 Mb bolsa jaqsı);

- 70-90 Mb bos jaylı qattı disk (WINDOWS dıń ózi 6 -10 Mbayt jaydı iyeleydi) hám disketani oqıw ushın apparat (jaqsısı CD ROM);

- Monıtor (jaqsısı SvGA);

- Printer;

- Tıshqansha.

Windows ni shaqırıw

Windows menen islew ushın, áwele, ol kompyuter yadına shaqırılıwı kerek. Windows operatsion sistema bolǵanı ushın da ol kompyuter jumısqa túsiriliwi menen juklenedi hám ekranda ayna payda boladı (qabıq programmalarda arnawlı buyrug'lar járdeminde iske túsiriledi, mısalı, Windows 3. 1, 3. 11 ushın MS DOS dıń buyrug'lar qatarında Win teriledi hám Enter basıladı ).

WINDOWS dıń bul ekranı Jumıs stoli dep ataladı. Sizdiń ádetdegi jumıs stolingizdagi hújjetler, ásbaplar, jazıw qaǵazları hám sol sıyaqlılar jaylasqanı sıyaqlı kompyuter ekranında da islew ushın kerek bolǵan maǵlıwmatlar jaylastırıladı (joqarıdaǵı suwretke qarang). Jumıs stoli kórinisi paydalanıwshı tárepinen ózgertirip turılıwı múmkin. Ol paydalanıwshı tárepinen kóp isletiletuǵın programmalardı jaylastırıw ushın qollanıladı. Windows jumıs stolining elementler kompleksi kompyuterdiń ońlawshıları menen baylanıslı.

Windowsda kóplegen elementlerdi yodda saqlaw, ajıratıp alıw hám olar menen islew ańsat bolıwı ushın piktogrammalar (jarlıqlar ) dep atalıwshı uyqas súwretsheler qóyıladı. Olardı kóbinese ikonalar (tımsallar ) dep da ataydilar. Olar uyqas programmanı yadqa tez shaqırıw (júklew) múmkinshiligin beredi. Avtorlar programmalar ushın olardıń mánisin ańlatpalap beretuǵın arnawlı súwretsheler tayarlaydilar. hújjet faylları ushın piktogramma retinde sol hújjet dúzilgen programmanıń belgisi kórsetiledi.

Jumıs stolida tómendegi elementler jaylasqan bolıwı múmkin:

-papkalar (sistemanıń hám paydalanıwshınıń papkaları );

- hújjet hám programma faylları ;

- apparatlar, papkalar hám fayllar ushın jarlıqlar.

Ádetde ekranda sistema papkaları hám kóp shaqırıq etiletuǵın obiektlerdiń jarlıqları jaylasqan boladı.

Windows XP operatsion sisteması haqqında maǵlıwmat

WINDOWS XP— 2002 -jıldıń jazında islep shıǵarılǵan jańa operatsion sistema (OT) bolıp, joqarı dárejedegi isenimliligi, jaqsılanǵan bezegi, óz-ózin rawajlandırıw ushın arnawlı quralları bar ekenligi menen ajralıp turadı. WINDOWS XP grafik ónimdiń kórinisi, dawıs hám zamanagóy texnologiyaları boyınsha jaratılǵan multimedia qosımshaların qollaw múmkinshiliklerin jaqsılaydı. Universal Serial Bus (USB) shinasi járdeminde sırtqı apparatlardıń ańsat jalǵanıwı hám úzip qoyılıwın támiyinleydi, televidenia xamda jeke kompyuterdiń múmkinshiliklerin birlestiriwge múmkinshilik jaratadı. WINDOWS XP dıń aldınǵı versiyalardan, atap aytqanda WINDOWS-Me den tiykarǵı ayırmashılıǵı — onıń isletiliwi hám Internetge kirisiw degi ápiwayılıǵı esaplanadi. Ol jaǵdayda Web texnologiyası boyınsha ózgeriwshen járdem sisteması hám kompyuter isletiliwin urgatuvchi 15 programma bar. Web- yunaltirilgan interfeys paydalanıwshına kompyuterde, jergilikli kompyuter tarmaǵında xamda Web-texnologiyada informaciyalardıń birdey formada ańlatılıwın támiyinleydi hám usınıń menen birge informaciyalar kidiruvini ańsatlashtiradi. Windows XP isletilingen túrde apparatlarǵa tómendegi minimal talaplar qóyıladı :

• protsessor — Pentium-500 mgts hám odan joqarı ;

• operativ yaddıń kolemi — 64 Mbayt hám odan úlken;

• sistemanıń standart ornatılıwı ushın qattı diskta (vinchesterde) 1 Gb bos jay bolıwı kerek;

• kompakt -disklar hám DvD diskları ushın diskovod;

• monıtor — vGA yamasa odan xam joqarı anıqlıqqa iye bolǵan apparat ;

• kirgiziw apparatları — Microsoft Mouse tıshqanshası yamasa o'nga uyqas basqa apparat.

Eger kompyuterde WINDOWS XP OT urnatilgan bolsa, ol kompyuter yoqilishi menen jumısqa túsip ketedi. WINDOWS XP ekranınıń tiykarǵı qisimlari: • jumıs stoli — tiykarǵı taraw ; • máseleler paneli («Pusk» tuymeshesi menen baslanatuǵın qatar ) — ádetde ekrandıń tómen bóleginde jaylasadı. Jumıs tawsılǵannan keyin, tıshqanshanı «Pusk» tuymechasida basıp «Zavershenie kárwan sarayi» bulimini tańlaw kerek, payda bolǵan soraw -juwap aynasında «Vklyuchit kompyuter» (Kompyuterdi óshiriw) buyrıǵın tańlap, «Da» (Awa ) tuymechasini basıw zárúr. Bunday izbe-izlik WINDOWS XP sistemasına óz jumısın tuwrı tamamlaw hám waqtınshalıq faylların jasırıwı ushın múmkinshilik beredi. Kompyuterdi óshiriwden aldın xamisha barlıq ashılǵan qosımshalardı jawıp «Zavershenie kárwan sarayo» rejimin isletiw zárúr. WINDOWS XP operatsion sistemasınıń jumıs stoli WINDOWS XP jumıs stolida sistema qosımshalarınıń súwretchalari (znachoklar) hám belgileri (jarlıqlar ) jaylasqan. Sistemanıń standart ornatilishida bul tómendegi qosımshalar bolıp tabıladı: «May kompyuter» (Meniń kompyuterim), «Setevoe okrujenie» (Tarmaq ortalıqı ), «Korzina» (Sebet), «Vo'xod v Internet» (Internetge chikish). Lekin Siz, xurmatli oqıwshı, zárúriyatqa qaray, jumıs stolida paydalanıp atırǵan qosımshalarıńız jarlıqların shıǵarıp alıwıńız múmkin. Onıń ushın tıshqansha kórsetkishin stolning qálegen bos jayına alıp barıp, tıshqanchaning oń tuymechasini basıw zárúr. Kórinetuǵın bolǵan buyrıqlar diziminde «Sazdat'» (Jaratıw ) buyrıǵın tańlap, náwbettegi payda bolǵan dizimde «Yarlik» (Jarlıq ) qatarın basıń. Ekranda «Sazdat' yarlik» (Jarlıqtı jaratıw ) soraw -juwap áynegi kórinetuǵın boladı, ol jaǵdayda «Obzor» (Kórip chikish) tuymechasini aktivlestiriw kerek hám payda bolǵan qaplar hám fayllar dizimi ishinen kerekli qosımshanıń buyrıq faylın tabıw zárúr. ayna payda bolǵandan keyin, eger qıdırılıp atırǵan element tuwrı bolsa «Dalee» (Keyingi) tuymechasini basıw kerek. Keyingi aynada «Gotovo» (Tayın ) tuymechasini basıń. Bulmandıń ózinde belginiń atınıń ózgertiw múmkin. Nátiyjede belgi tayın boladı. Eger jumıs stoli túrli Qosımshalar hám Programmalar belgileri menen to'lib ketsa, onı «tozalash» múmkin. Onıń ushın kórsetkishni artıqsha elementke alıp barıp, tıshqanchaning shep tuymechasini basıw xamda tuymesheni qoyıp jibermesten, kórsetkishni «Korzina» (Sebet) ústine qózǵaw zárúr, «Korzina» (Sebet) dıń ústinde tıshqanchaning tuymechasini qoyıp jiberiń. Bul ámel menen Siz artıqsha belgin «Korzina»ga (Sebet) ga alıp taslaysiz. Egerde waqıt ótken sayin «Korzina» (Sebet) jańa fayllar hám qaplar menen to'lib barsa, onı xam tazalaw múmkin. Onıń ushın «Korzina» belgisi ústinde tıshqanchaning shep tuymechasini eki ret basıw kerek.

Bunda suwretde kórsetilgen jumıs áynegi payda boladı. «Korzina«ni tazalaw ushın «Fayl» menyusındaǵı «Ochistit' korzinu» (Sebetti tazalaw ) buyrıǵı ústinde tıshqanchaning shep tuymechasini bir ret basıń. Áynekler menen islew Windows sisteması nege naǵız ózinday dep atalǵanlıǵın tapqır oqıwshı programma menen dáslepki jumıs waqtıdayoq payqagan bolsa kerek. Bul sistemada islew processinde kompyuter Siz menen áynekler járdeminde baylanıs júrgizedi. Mısalı, Qosımshalar ayna kórinisinde kórinetuǵın boladı hám x. k. Sonday eken, ayna WINDOWS dıń tiykarǵı ob'ekti eken. Aynanıń bir neshe túrleri ámeldegi: qaplar (papkalar) áynegi, baylanısıw aynası, qosımshalar áynegi, maǵlıwmatlar sisteması áynegi. Qaplar áynegi hújjetler hám qosımshalardı izlew, tańlaw hám júklew ushın isletiledi. Qaplar áynegi WINDOWS dıń basqa ob'ektleri znachoklari hám aynanı basqarıw elementlerin óz ishine aladı. Qosımshalar áynegi tiykarınan hújjetler menen islewde qollanıladı. Bul áynekler qosımshalarǵa hújjet retinde júkletilgen informaciyanı hám qosımshalardı basqarıw elementlerin óz ishine aladı. Baylanısıw aynası tek basqarıw elementlerin óz ishine alıwı menen basqa áyneklerden parıq etedi. Olar járdeminde operatsion sistema jáne onıń qosımshaların basqarıw múmkin. Maǵlıwmatlar sisteması áynegi operatsion sistema hám qosımshalar jumısı haqqındaǵı maǵlıwmatlardı óz ishine aladı. Endi qaplar aynasınıń tiykarǵı qisimlarini anıqlawtirib alamız. Bunı «Korzina» (Sebet) áynegi mısalında kórip shıǵamız. Birinshi qatar (kópshilik qallarda bul kók reńdegi qatar ) — ayna nomi bolıp tabıladı. Egerde sol qatardaǵı Qosımshanıń súwretchasiga bosilsa, ayna jaylanıwın hám ólshewlerin belgileytuǵın buyrıqlar dizimi payda boladı. Oń joqarı múyeshda ush tuymeshe ámeldegi: Birinshisi — «Svernut» (Jıynap alıw ). Ol Qosımsha aynasınıń máseleler panelindegi tórtmuyush tuymeshe formasında (ayna sıyaqlı ) jıynap aladı. Tıshqansha tuymechasini «darcha» ústinde bir ret basıw aynanıń aldınǵı ólshewi hám jaylasıwın tiklaydi. (Bul tórtmuyush tuymesheler barlıq minimallastırılgan áynekler kórinisi ushın onıń ólshewin avtomatikalıq túrde ózgertiredi). Ekinshisi — «Razvernut» (Jayıw ). Ol Qosımsha aynasın pútkil ekranǵa (yamasa hújjet aynasın pútkil qosımsha aynasına ) yoyib taslaydı. Soǵan axamiyat beriw kerek, Máseleler paneli ayna maksimallastırılgan túrde xam kurinib turadı. Tıshqansha «Razvernut» (Jayıw ) piktogrammasi ústinde basılǵannan keyin onıń urnida basqa eki kvadratlıq piktogramma payda boladı. Payda bolǵan piktogrammaning ústinde tıshqansha bosilsa, ayna aldınǵı xolatiga kaytadi. Úshinshisi — «Zakrit» (Jabıw). Ol ámeldegi qosımshanı jabadı hám atqarılıp atırǵan jumıstıń saqlap kolinmagan nátiyjelerin saqlaydı. (Bul operatsiya klaviaturada Alt+F4 tuymesheler kombinatsiyası járdeminde ámelge asıriladı.) Ámeldegi Qosımshanı jabıw ushın Qosımshanıń sistema menyusı tuymechasini eki ret basıw xam múmkin. Ayna daǵı keyingi qatar — Menyular qatarı. Ol jaǵdayda bir nesheden buyrıqlardı óz ishine alǵan menyular jaylasqan. Bular «Fayl» (Fayl), «Pravka» (Tuwrılaw ), «Vid» (Kórinis), «Perexod» (Ótiw), «Izbrannoe» (Saylanǵan ), «Spravka» (Maǵlıwmat ) menyuları bolıp tabıladı. Aynanıń shetlerinde vertikal hám gorizontal aylandırıw qayısların kóriw múmkin. Aynanıń tómen bóleginde xolat qatarı jaylasqan. Menyular qatarı astında piktogrammalar qatarı bar. Bul qatarda kóp isletiletuǵın buyrıqlar belgileri jaylasqan. Odan keyin ádetde adres qatarı jaylasadı. «Vid» (Kórinis) menyusına kirip, aynada kórinetuǵın bolǵan ob'ektlerdiń belgilerin ózgertiw múmkin. «Krupno'e znachki» (Iri belgiler) buyrıǵı ob'ektlerdi úlken piktogrammalar formasında kórsetedi. «Melkie znachki» (Mayda belgiler) buyrıǵı ob'ektlerdi mayda formada, «Spisok» (Dizim) — ob'ektlerdi dizim formasında, «Tablitsa» (Keste) — ob'ektlerdi o'nga tiyisli maǵlıwmatları (kolemi, jaratılıw waqıtı, sánesi) menen birgelikte kórsetedi. Jumıs stolida jaylasqan jarlıqlar ólshemin ózgertirmokchi bolsańız, taǵı jumıs stolining bos jayında tıshqanchaning oń tuymechasini basasız. Payda bolǵan dizimnen «Svoystva» (Ózgeshelikler) buyrıǵın saylań. Kórinetuǵın bolǵan aynada «Parametro'» (Parametrler), keyin «Nastroyka» (Sazlaw ) bólegine kiring. «Rabochiy stol» (Jumıs stoli) bóleginde kórsetkish «Menshe» (Kishi) tárepke surilsa, ekran daǵı jarlıqlar ólshewi úlkenlesedi, kerisinshe, «Bolshe» (Úlken) tárepke surilsa — kishkenelesedi. Ámeldegi aynanıń «Fon» bólegine utilsa, jumıs stolining suwretin, yaǵnıy fondı ózgertiw múmkin. Ayna daǵı ekran úlgisiniń tagida eki ústin ámeldegi: birinde naǵıslar dizimi, basqasında — súwretler dizimi sáwlelendirilgen boladı. Kerekli súwretti tańlap alıp, onı ekran úlgisinde kurganingizdan keyin, «Primenit» (Qollaw ) tuymechasini tıshqansha menen bossangiz súwret ózgeredi. Ámeldegi aynanıń «Zastavka» (Peshlavxa) bóleginde Peshlavxa ózgertiriledi. Bul process joqarıdaǵı fondı ózgertirgen sıyaqlı ámelge asıriladı. Ózińiz ózbetinshe islep, xar eki bólektiń uqsas tárzde islewine jay bolasız.
WINDOWS XP dıń aldınǵı versiyalarınan ayırmashılıǵı
WINDOWS XP - jańa operatsion sistema (OT) bolıp, joqarı dárejedegi isenimliligi, jaqsılanǵan bezegi, óz-ózin rawajlandırıw ushın arnawlı quralları bar ekenligi menen ajralıp turadı. WINDOWS XP grafik ónimdiń kórinisi, dawıs hám zamanagóy texnologiyaları boyınsha jaratılǵan multimedia qosımshaların qóllaw múmkinshiliklerin jaqsılaydı. Universal Serial Bus (USB) shinasi járdeminde sırtqı apparatlardıń ańsat jalǵanıwı hám úzip qoyılıwın támiyinleydi, televidenie xamda jeke kompyuterdiń múmkinshiliklerin birlestiriwge múmkinshilik jaratadı.
WINDOWS XP dıń aldınǵı versiyalardan tiykarǵı ayırmashılıǵı — onıń isletiliwi hám Internetge kirisiw degi ápiwayılıǵı esaplanadi. Ol jaǵdayda Web texnologiyası boyınsha ózgeriwshen járdem sisteması hám kompyuter isletiliwin úyretiwshi 15 programma bar. Web-jóneltirilgen interfeys paydalanıwshına kompyuterde, jergilikli kompyuter tarmaǵında xamda Web-texnologiyada informaciyalardıń birdey formada ańlatılıwın támiyinleydi hám usınıń menen birge informaciyalar qıdırıwın ańsatlashtiradi.
WINDOWS XP isletilingen túrde apparatlarǵa tómendegi minimal talaplar qóyıladı :

protsessor — Pentium-100 mgts hám odan joqarı ;

operativ yaddıń kolemi — 16 Mbayt hám odan úlken;

sistemanıń standart ornatılıwı ushın qattı diskta (vin­chesterda) 195 Mb bos jay bolıwı kerek, lekin sistema­ning konfiguratsiyasi hám saylanǵan bólimler sanına qaray, 120 dan 295 Mb ge shekem bos jay zárúr bolıwı múmkin;

kompakt -disklar hám DvD diskları ushın diskovod;

monıtor — vGA yamasa odan xam joqarı anıqlıqqa iye bolǵan apparat ;

kirgiziw apparatları — Microsoft Mouse tıshqanshası yamasa oǵan uyqas basqa apparat.

WINDOWS XP ekranınıń tiykarǵı bólimleri:

jumıs stoli — tiykarǵı taraw ;

máseleler paneli («Pusk» tuymeshesi menen baslanatuǵın qatar ) — ádetde ekrandıń tómen bóleginde jaylasadı.

Jumıs tawsılǵannan keyin, tıshqanshanı «Pusk» tuymechasida basıp «ZAVERShENIE RABOTI» bólimin tańlaw kerek, payda bolǵan soraw -juwap aynasında «VIKLYuShIT' KOMP'YuTER» (Kompyuterdi óshiriw) buyrıǵın tańlap, «DA» (Awa ) tuymechasini basıw zárúr. Bunday izbe-izlik WINDOWS XP sistemasına óz jumısın tuwrı tamamlaw hám waqtınshalıq fayl­larini jasırıwı ushın múmkinshilik beredi. Kompyuterdi óshiriwden aldın xamisha barlıq ashılǵan qosımshalardı jawıp «ZAVERShENIE RABOTI» rejimin isletiw zárúr.

Juwmaq
Mámleketimizde tálimge itibar jıldan - jılǵa artpaqta. Keyingi jıllarda kóplegen jańa, zamanagóy kásip - óner kolledjleri, akademikalıq liceyler qurılıp jumısqa túsirildi, eskilari bolsa rekonstruktsiya etildi. Olardıń materiallıq - texnika bazası zamanagóy apparat hám ásbap -úskeneler, informaciya quralları menen úskenelestirildi. Muxtaram 1-Prezidentimiz I. A. Karimov sózleri menen aytqanda, “házirgi informaciya, kommunikatsiya, kompyuter texnologiyaları ásirinde, internet kúnden-kunga turmısımızdıń barlıq iskerlik tarawılarına barǵan sayın tereń hám keń kirip baratırǵan bir waqıtta, adamlardıń sana-sezimine jáne oylawı ushın gúres sheshiwshi áhmiyet kásip jetip atırǵan bir jaǵdayda bul máselelerdiń jámiyetimiz ushın qanshelli aktual hám ústin turatuǵın bolıp baratırǵanı haqqında sóylep otırıwǵa hájet joq”. Búgingi kúnde Informatika hám informaciya kommunikatsiya texnologiyaları tarawı jedel rawajlanıp atır, usınıń menen birgelikte kompyuter tarmaqları da. Biz jaslar ózimiz hám ózimizden keyingi áwladlarǵa Informatika hám informaciya kommunikatsiya texnologiyaları sırların tereńrek úyreniwleri ushın járdem beriwimiz kerek. Anıqlandiki Windows XP operatsion sisteması distributivi ólshemi qanshellilik kishi bolsa bul operatsion sistema ornatılǵan kompyuter tezirek jumıslar eken sebebi artıqsha programmalardıń operativ yad hám de qattı disktan jay iyelemasligi eken. Sol sebepli de aldımızǵa isletiwshiniń talabınan kelip shıqqan halda jeke jeńillestirilgen Windows XP distributivini jaratıwdı úyretiwshi programmanı jaratıwdı maqset etip aldıq. Multimedialı qóllanbalardı jaratıwdı júdá kóp programmalastırıw tillerinde jaratıw múmkin. Lekin olardıń hámmesi de talabımızdan kelip shıqqan halda qóllanba jaratılıwma uyqas kelmeydi. Jaratılǵan oqıw qóllanba Windows XP operatsion sisteması tiykarında jeke operatsion sistemasın jıynawdı úyretiwshi multimedialı qóllanba jaratılıwma arnalǵan bólim házirgi kúnde ǵalabalıq isletilip kelinip atırǵan Windows XP tiykarında orınlanǵan. Qóllanbanı jaratıw processinde onı jaratıw algoritmı úyrenip shıǵıldı, strukturalıq dúzilisi jaratıldı hám de isletiwshige qolay bolǵan ınteraktiv dizaynli interfeys jaratılıp Camtasiya Studio programmasında jazıp alınǵan multimedia programmaları flv flash formatında saqlanıp flash programması járdeminde bir qabıqqa jaylastırildi.