Kirisiw. Programmalıq qurallar hám olardıń klassifikasiyası, pedagogikalıq dasturiy qurallar ham olardıń

3. Avtomatlashtirilgan jumıs ornı túsinigi. Basshınıń avtomatlastırılǵan jumıs ornı. Qánigeniń avtomatlastırılǵan jumıs ornı.
Avtomatlashtirilgan jumıs ornı túsinigi. Avtomatlashtirilganjumıs ornı túsinigi avtomatlastırılǵan tálim sistemalarınıń bir elementi bolıp esaplanadı. Bul jerde tálim sistemasına tiyisli jumıslar menen bir qatarda oqiw-pedagogikalıq programmalar hám avtomatlastırılǵan úyretiwshi sistemalar dúziledi.Avtomatlastırılǵantálimsistemaları insanhámmashinaortasındaǵı baylanıslı sistemabolıp, tálimprotsessinózlestiriwushınqollanıladı hámpsixologikhámpedagogikqásiyetlerinesapqaaladı.Avtomatlastırılǵan tálim sistemaları járdeminde tálimniń

- maǵlıwmatlı-úyretiwshi;

- tekseriw;

- oyınlı;

- másláhátli túrlerin ápiwayılastırıw múmkin.

Avtomatlastırılǵan tálim sisteması differentsiyallaw hám onı oqıwshı yamasa toparǵa sáykeslendiriw múmkinshiliklerin beredi; predmetler arasındaǵı baylanıstı nátiyjeli ápiwayılastırıwǵa, oqıw materialların jámlewge imkaniyat jaratadı.

Hár bir avtomatlastırılǵan tálim sistemasınıń tiykarında:

- texnikalıq támiynatı;

- programma támiynatı;

- metodikalıq támiynatı bar bolıp, olardıń birewisiz avtomatlasırılǵan oqıw sistemasın jaratıp bolmaydı. Avtomatlastırılǵan tálim sistemasınıń texnikalıq támiynatı avtomatlastırılǵan tálim sistemasınıń islewin támiynleytuǵın EEM arnawlı qurılmaları (audio hám video apparatlar) hám basqa qurılmalar birikpesi bolıp tabıladı.

Házir Respublikamız mektepleri jeke komp`yuterler menen támiynlengenligin esapqa alıp usı komp`yuterlerdi tiykar etip alamız.

Avtomatlastırılǵan tálim sistemasınıń programmalıq támiynatı berilgen sistemanıń islewin támiyinlewshi programma yamasa programmalar kompleksinen ibarat.

Buǵan EEM niń matematikalıq támiynatı kirmeydi.

Qollanıw qásiyeti boyınsha programma támiynatı, tiykarınan eki túrli boladı:

- klasstan tısqarı oqıw ushın mólsherlengen programmalar kompleksi;

- oqıw protsesinde qollanatuǵın programmalar.

Avtomatlastırılǵan tálim sistemalarınıń metodikalıq támiynatı uslubları, kórsetpeleri, usınıslar birikpesi bolıp, avtomatlastırılǵan tálim sistemasınıń texnologiyalıq islew printsiplerin belgileydi.

Sonı aytıp ótiw lazım, avtomatlastırılǵan tálim sisteması programmalıq támiynatında tiykarınan tómendegi túrdegi programmalar bar:

- xabar, maǵlıwmatlar menen islew programmaları;

- basqarıw máselelerin sheshiw programmaları;

- arnawlı ámeliy programmalar paketi;

- pedagogikalıq máseleler menen islesiw programmaları (pedagogikalıq programmalar) h.t.b.

Oqıw-pedagogikalıq programmalar quralın jaratıwdı neden baslaw kerek?

Oqıw-pedagogikalıq programmalar (OPP) quralın jaratıw hám olardı turmısqa engiziw quramalı másele esaplanadı. Bulardı tiykarınan bir topar qániygeler jaratadı. Mısalı: predmet (pán) oqıtıwshısı (yamasa metodist) kerekli xabar hám maǵlıwmatlardı tayarlaydı; psixolog – pedagog bul materiallardı oqıwshı qay dárejede ózlestire alıwın bahalaydı; programma dúziwshi bolajaq oqıw pedagogikalıq programmalar quralınıń strukturasın islep, oǵan programma dúzedi; keyin birgelikte turmısqa engizedi h.t.b.

Kórinisinen júdá ápiwayı kórinse de, bul protsess júdá quramalı bolıp, kóp bilim hám miynet talap etedi.

Házirgi waqıtta Respublikamızda júdá kóp OPP jaratılıp olardıń xarakteri, maxseti hám dúzilisine qaray tómendegi gruppalarǵa bóliw orınlı:

- komp`yuter oyınları járdeminde qanday da bir xabardı úyreniw hám bahalawdan ibarat OPP;

- teoriyalıq xabar, másele islew úlgilerin kórsetiw hám bahalaw basqıshlarınan ibarat OPP;

- berilgen sorawǵa bir neshe juwap usınılıp, olardan bir yamasa bir neshe durıs bolatuǵın usılǵa tiykarlanǵan OPP hám basqalar.

Birinshi gruppada bir pánnen tańlanǵan materiallardı úyretiw hám bahalaw ushın onı qandayda bir qızıqlı oyın kórinisinde dúziledi. Bul oyın taktika hám strategiyası tiykarına arnawlı sorawlar qoyılǵan bolıp, oqıwshılardı ń nadurıs juwabı onıń ushın jeńilisti keltirip shıǵaradı.

Ekinshi gruppa OPP tiykarınan óz aldına dúzilgen programma modulleri yamasa kishi programmalardan ibarat boladı. Bunda oqıwshı berilgen temanı teoriyalıq tiykarları menen óz aldına tanısadı; Mısalı: islew úlgileri menen tanısadı hám basqa bólimde oǵan usınılǵan másele yamasa mısal isleydi hám onıń bilimi bahalanadı.

Bul usıl júdá keń qollanılatuǵın usıl bolıp kóp jıllardan berli mekteplerde bekkem orın alǵan sabaq ótiw uslubına uqsaydı. Bunıń abzallıǵı sonnan, oqıwshı bunda bir temanı qatań úyreniwge kirisedi: ámeliy shınıǵıwlar orınlaydı.

U’shinshi topar OPP tiykarınan eki túrli kóriniste jaratıladı:

- járdemshi maǵlıwmatsız;

- Járdemshi maǵlıwmat penen:

Endi OPP jaratıw ushın jumıstı neden baslaw kerek?- degen sorawǵa juwap bereyik.

Biz berilgen qollanbada joqarıda keltirilgen usıldıń ekinshisin, yaǵnıy óz aldına modullerinen ibarat programmalar kompleksin jaratıw usılı menen tanısamız.

Oqıw pedagogikalıq programma jaratıw tiykarınan eki basqıshtan ibarat:

1. 
   Stsenariy dúziw;
   
2. 
   Programma dúziw.
   

Bul eki basqıshtan eń quramalısı birinshisi, sebebi bul basqıshtıń ózi tómendegi jumıslardan ibarat:

1. 
   Xabardı toplaw;
   
2. 
   Xabardı «durıslaw» (yaǵnıy oqıwshıǵa sáykeslendiriw);
   
3. 
   Seanstıń hár bir epizodın kórsetiw hám táriyplew.
   

Ekinshi basqıshta bolsa:

1. 
   Stsenariygeqarap, kereklihárip-tsifrlar, forma, súwrestler h.t.btayarlanadı
   
2. 
   Stsenariyge sáykeslep qanday da bir programma dúziledi.
   
3. 
   Programma analizlenedi.
   

Hárbirqániygeorınlawı lazımbolǵanislermenentanısıpshıǵayıq:

- Pánoqıtıwshısı tańlanǵankomp`yuterimkaniyatları (heshbolmasa, ayırımları) menentanısbolıwı lazım.

- Oqıtıwshı materialqaytárizdebayanlanıwınanıqkózaldınakeltiriwilazım.

-Programmadúziwshiushınanıqhámayqınjazılǵanjumıslarizbeizligindestsenariyjazılıwılazım. Stsenraiydeqollanılatuǵınshriftkórinisinenqandayformayakisızılmalarqollanılıwınashekemjazılıp, sızılıp shıǵılǵan bolıwı shárt. Sonnı umıtpaw kerek, barlıq seziler sezilmes názik parqlarda stsenariyden óz sáwleneniwin tabıwı lazım, sebebi programma dúziwshi bul belgilerdi grafikalıq ekranǵa shıǵaratuǵın programma dúziwi lazım boladı.