Kirisiw Maqsetlerine qaray kartalardı bo’liw

Kartalardi analiz etiw usillari
Kartalardı analiz qılıw usılları - kartalar bo‗yicha olarda suwretlengen obiektlerdiń sapa hám muǵdar xarakteristikaların alıw, o‗zaro bog‗liqliklar, rawajlanıw tendensiyalarini anıqlawdıń ilimiy-texnikalıq quralları, usıl hám stilistikaları yig‗indisi bo‗lib, kartografikalıq izertlew usılınıń tiykarǵı quralı bolıp tabıladı.
Kartografikalıq izertlew usılınıń túrli bilim tarawlarında keń qo‗llanilishi kartalardı analiz qılıwdıń ko‗plab usıllarınıń payda bolıwına alıp keldi. Bunda kartograflar, geograflar, geologlar, geofiziklar, matematikalıqlar, ekonomistler aktiv qatnas etiwgen. Aldınan kartometriya hám morfometriya keń isletilingen, keyin matematikalıq analiz, matematikalıq statistika, itimallar teoriyası hám t.b. lar aktiv rawajlandi. Házirgi kúnde matematikanıń barlıq usılları kartografikalıq suwret analizi ushın qo‗llab ko‗rilmoqda.
Kartalardı analiz qılıw usıllarınıń bir neshe gruppaları ámeldegi:
Xarakteristika - kartada suwretlengen hádiyselerdi sapa tárepten xarakteristikalaw usılı ; grafik usıllar - kartalar bo‗yicha hár qıylı daǵı profiller, kesmalar, grafiklar, diagrammalar, blok -diagrammalar, basqa eki hám úsh o‗lchamli grafik modellerdi qurıw ; grafoanalitik usıllar - kartada obiektler keńislikdegi o‗ziga xosligi hám jaylasıw qásiyetlerin ańlatiwshı túrli salıstırmalı ko‗rsatkich hám koefficiyentlerdi esaplaw, obiektler koordinataları, uzınlıqları, múyeshleri, maydanları, kólemi, formaların o‗lchash ushın mo‗ljallangan kartometriya hám morfometriyani o‗z ishine aladı ; matematikalıq -kartografikalıq modellestiriw usılları matematikalıq statistika, matematikalıq analiz, informaciya teoriyası hám de kartadan alınǵan maǵlıwmatlar bo‗yicha matematikalıq modellerdi qurıw hám analiz qılıw maqsetine iye basqa usıllar menen birge.
Olar tómendegishe gruppalarǵa bólinedi:
 Xarakteristika
- ulıwma ;
- elementler bo ‗yicha;
 Grafik usıllar
- eki o ‗lchamli grafiklar ;
- úsh o ‗lchamli grafiklar ;
 Grafoanalitik usıllar
- kartometriya;
- morfometriya;
 Matematikalıq -kartografikalıq modellestiriw
- matematikalıq analiz;
- matematikalıq statistika ;
- informaciya teoriyası.
Bul ro‗yxatda ko‗rsatilgan gruppanıń hár biri ko‗plab bólek usıllardı o‗z ishine aladı. Olardıń barlıǵı birgelikte obiektti hár tárepleme izertlew imkaniyatın beretuǵın bir pútkil sistemanı payda etedi. Hár bir gruppa sheńberinde jabılasına, tańlama hám tayansh analiz usılları ajratıladı. Kartalardı analiz qılıwdıń barlıq usılları texnikalıq úskenelanishga bog‗liq halda sezilerli o‗zgaradi. Kartalar bo‗yicha izertlewdiń mexanizatsiyası hám avtomatizatsiyasi dárejeleri túrlishe:
- vizual analiz, yaǵnıy kartanı o‗qish, o‗rganiladigan obiektlerdi ko‗z menen salıstırıwlaw hám bahalaw ;
- instrumental analiz - o‗lchash ásbapları hám mexanizmlerin qo‗llash;
- kompyuter analizi - to‗liq avtomatikalıq yamasa interaktiv rejimde arnawlı algoritmlar, programmalar yamasa GATdan paydalanıp atqarıladı.
Barlıq usıllar mexanizatsiya hám avtomatizatsiyaning túrli dárejelerinde bólek karta menen yamasa kartalar ceriyasi hám atlaslar menen islew ushın paydalanılıwı múmkin.
X aritalar bo„yicha xarakteristikalaw. Xarakteristikalaw - kartalardı analiz qılıwdıń dástúriy hám keń tarqalǵan usılı bolıp tabıladı. Onıń maqseti o‗rganiladigan hádiyselerdi, olardıń jaylasıw hám o‗zaro bog‗liqliklari qásiyetlerin anıqlaw esaplanadı. Kartalar bo‗yicha dúziletuǵın ilimiy xarakteristika logikalıq (eger bul logika o‗quvchiga túsinikli bo‗lsa jaqsı), tártipke salınǵan hám izbe-izlilikde bo‗lishi kerek. Ol faktlarni tańlaw hám sistemalastırıw, salıstırıwlaw hám bahalaw elementlerin qo‗llash menen parıq etedi. Xarakteristikada ko‗pincha muǵdar ko‗rsatkichlari hám bahalawlardı, keste hám grafiklardı kirgiziwedi. Juwmaqta ulıwma pikir hám usınıslar keltiriledi.