Kirisiw Maqsetlerine qaray kartalardı bo’liw

Geografiyalıq kartalardıń klassifikaciyasi
Kartalardı tiplerine kóre klassifikaciyalawda, ádetde, olardıń teması keńligi (qamrovi), kartaǵa olinayotgan hádiyselerdi ilimiy izertlew usuilari, mazmunın ulıwmalastırıw dárejesi, kartografikalıq informat- siyaning obiektivligi hám ámeliy jóneltirilganligi tiykar etip alınadı.
Kartalar temasınıń keńligi boyınsha ulıwma hám jeke yamasa sohaviy kartalarǵa boiinadi. Ulıwma kartalarda salıstırǵanda talay keń tema suwretlenedi. Mısalı, ulıwma ıqlım kartasında tiykarǵı meteorologik elementlerdiń hámmesi, mısalı hawa temperaturası, jawın-shashin, samal hám basım tolıq suwretlengen bokladi. Sonıń menen birge, ulıwma sanaat kartasında sanaattıń barlıq jetekshi tarm aqları (tarawları ) suwretlengen boladı. Jeke kartalarda bolsa, talay tar tema suwretlengen boladi. Mısalı, jeke ıqlım kartasında joqarıda ko’rsetilgen tiykarǵı meteorologik elementlerdiń hár biri bólek suwretlengen boladi. «Qanegelik karta» termini kóbirek sotsial- ekonomikalıq temada dúzilgen kartalarǵa salıstırǵanda qollanıladı. Misali: sanaat, awıl xojalıǵı, transport, xizmet kórsetiwdiń bólek tarawdıń (tarmaq ) larini xarakteristikalaytuǵın kartalar.
Temasınıń keńligi túsinigi hám sonday eken, kartalami ulıwma yamasa jekege kirgiziw málim dárejede salıstırmalı esaplanadı. Diyqanshılıq kartası yamasa bólek texnikaekinlari kartaları awılxo'jaligi kartasına salıstırǵanda sohaviy esaplanadı.
Kartalar olarda suwretlenip atırǵan hádiyselerdi ilimiy izertlew usılına baylanıslı halda analitik \a sintetik kartalarǵa bolinadi. Analitik kartalar hádiyselaming (processlerdi) ayırım táreplerin yamasa ózgesheliklerini, bul hádiyselerdiń basqa tárepleri yamasa qásiyetleri menen baylanısları óz-ara bogMiqligini esapqa almaǵan halda pútkilden ajıratıp kórsetedi.
Hawa temperaturası, samallar, jawın -shashinlar yamasa biyiklik aymaqları, jqnbawirlardiñ qiyaligi, bóleklenip ketkeniigi áne usinday kartalar bolıp tabıladı. Olar klimat, relyefdiń ayırım qásiyetlerin bólek belgilenetuğin edi.
Kerisinshe, sintetik kartalar kartaǵa olinayotgan hádiyseler haqqında tap 'liq oyda sawlelendiriw beredi, olarda bul hádiyselerdiń ayriqsha komponentleri, qásiyetleri, ishki hám sırtqı baylanısları esapqa alınadı hám de olardı integral xarakteristikaları beriledi, lekin bulardıń hár birin kartada bólek anıq hám analitik tárzde kórsetpeydi.
Landshaft kartaları, ıqlım rayonlastırıw kartaları áne shunaqa kartalar bolıp tabıladı. Olarda qatar kórsetkishlerdiń kompleksi tiykarında (temperatura, jawın -shashinlar, olardı bir jıllıq ózgeriwi hám basqalar ) klimatli tárepler ajratıladı.
Hádiyselerdiń bir qansha qásiyetlerin birgelikte yamasa bir qansha óz-ara baylanısqan hádiyselerdi, lekin olardı hár birin bólek okzining kórsetkishinde kórsetetuǵın kompleks kartalar bólek dúziledi. Bul, kóp tarmaqli kartalar bolıp tabıladı. Mısalı, sinoptik kartalar, topografikalıq kartalar hám basqalar.
Kartalar, olardı dúziwde paydalanilgan informatsiyaning obiektiv ligi hám ámeliy jöneltirilganligine qaray hújjetli kartalarǵa, juwmaq shıǵarıw, arnawlı bir bir pikirge kclish tiykarında dúzilgen juwmaq karlalariga. sonıń menen birge, gipotetik, tendensioz, ámeliy, bahalaw, usınısnama hám prognoz kartaları hám basqa kartalarǵa bolıw múmkin.