Kirisiw I bap. Yarım ótkezgishli diod jáne onıń túrleri

Jaratılıw tariyxı

Tranzistordıń jaratılıwı XX ásirdiń eń zárúrli waqıyalarınan biri bolıp, 1833-jılda ingliz alımı Maykl Faradey yarım ótkezgish material — gúmis sulfidi menen ótkergen tájiriybeden baslanǵan yarım ótkezgishler elektronikasi salasınıń keskin rawajlanıwına sebep boldı.

1874-jıl nemis fizigi Karl Ferdinand Braun metall -yarım ótkezgish kontaktida bir tárepleme ótkezgishlik hádiysesin anıqladi.
1906 -jılı injener Grinlif Vitter Pikkard noqatlıq yarım ótkezgishli diod-detektorni oylap tabıw etdi.
1910 -jılda ingliz fizigi Uilyam Ikklz birpara yarım ótkezgishler elektr terbelislerin payda etiwi múmkinligin anıqladi. 1922-jılda bolsa Oleg Losev, belgili kernewlerde keri differensial qarsılıqqa iye bolǵan diodlarni jarattı. Bul diodlar, keyinirek, detektorlı hám geterodinli radiopriyomniklarda qollanildi.
Bul dáwirdiń ayriqsha táreplerinen biri sonda ediki, ol waqıtta yarım ótkezgishler fizikasi ele jetkilikli dárejede úyrenilmagan edi. Barlıq tabıslar, tiykarınan, tájiriybeler sebepli qolǵa kiritilingen edi. Ilimpazlar, kristall ishinde qanday fizikalıq qubılıslar júz berip atırǵanın túsintirip beriwge qıynalıwǵan. Geyde nadurıs juwmaqlarǵa da kelgenler.
Usınıń menen birge, 1920 -1930 -jıllarda shet mámleketlerde radiotexnika tarawına elektron lampalar kirip keldi. Bul tarawdıń yarım ótkezgishler fizikasiga qaraǵanda keńlew úyrenilgen bolǵanı ushın kóp qánige-radiotexniklar naǵız ózi tarawda islegen.. Yarım ótkezgishli diodlarga bolsa mort hám „injiqፆ apparatlar retinde baha berilgen. Sol waqıtlarda yarım ótkezgishlerdiń úlken múmkinshiliklerin hesh kim payqamagan.
Bipolyar hám maydaniy tranzistorlar túrlishe jollar menen jańalıq ashılǵanlıq.