|
3. 16 -súwret. Tranzistordıń UE sxema kirisiw xarakteristikası
a-Uk=const halda, b-Ik=const halda.
3. 16 a-suwretden taǵı sol zat kórinedi, Ub=0 bolǵanda kollektorda ózgermeytuǵın keri kernew bolǵanı ushın baza shınjırınıń úlkenligi jetkilikli Ikt jım-jırtlıq tokına teń bolǵan keri tok ótedi.
Kollektor tokı ózgermeytuǵın bolǵan halda alınǵan xarakteristikalar (3. 16 b-su'wret) Uk=const haldaǵı xarakteristikalardan parq etpeydi. Kollektor tokı artpaqtası menen olar kishi baza tokları tarawına jıljıtıladı, sol sebepli bunda kollektor kernewi artpaqtası kerek. Olardıń baslanǵısh noqatı Ie1 =Ik1 +Ib1 shárt atqarılatuǵın noqatqa teń boladı.
Tranzistordıń UE sxema ushın shıǵıw xarakteristikası degende baza kernewi yamasa tokı ózgermeytuǵın bolǵandaǵı kollektor tokening kollektor kernewine baylanıslılıǵı túsiniledi.
Ámeliy tárepden Ib=const bolǵan jaǵdayda anıqlanǵan xarakteristikalar sisteması úlken áhmiyetke iye. Olar 3. 17-suwretde kórsetilgen. Odan sol zat usıdan ayqın boladı, kollektor kernewiniń baslanǵısh kishi bóleklerinde kollektor tokı keskin artadı, onıń úlken bóleklerinde bolsa, bul ósiw júdá sozılıp qaladı (Tuwrı chziiqli bólim). Bul sodada túrde túsiniledi. Uk=0 bóleklerinde bolǵanda emitterda tuwrı jalǵanıw bolǵanı ushın kollektor ótiwdiń qarsı
ligi júdá kishi boladı. Sol sebepli bul tarawda geweklerdiń konsentraciyası kútá úlken bolıp, olardıń rekombinatsiyalanishi jetkiliklishe úlken muǵdardaǵı tokni payda etedi (shtrixlanǵan tarawdıń). Keri kollektor kernewi artpaqtası menen kollektor ótiwi kengayadi hám baza qatlamı torayadi. Nátiyjede baza tokı azayıwı kerek. Biraq onıń bólegi emitter
Iк Iб4>Iб3
Iб3>Iб2
Iб2>Iб1
Iб1>Iб0
Iб0=0
Iб=Iко
Iко
0 Uк
3. 17-súwret. Tranzistordıń UE sxema ushın Ib=const bolǵandaǵı shıǵıw xarakteristikaları sisteması.
Kernewi járdeminde ózgermeytuǵın etip alınǵanı ushın emitter hám kollektor tokları artadı. Bunda kollektor tokinin’ artpaqtası júdá tómen boladı, lekin ol UB sxemadagidan tezirek ósedi.
Baza tokı nolǵa teń bolǵanda kollektordan ótetuǵın tok Ikt jım-jırtlıq tokınan jetkiliklishe úlken boladı. Kollektor kernewi artpaqtası menen emitter ótiwiniń potensial to'sig' I bóliminden kishreygeni ushın pútin ok da artıp barad. Baza tokı artpaqtası menen kollektor tokı da orta baslaydı hám xarakteristika úlken kollektor tokı tarawına jıljıydı jáne onıń awmalıǵı artadı. Bul baza tokı járdeminde kollektor tokın basqarıw múmkinshiligin kórsetedi.
Yarimөtkizgishli әsbaplar – yarimөtkizgishli materiallardag'i elektrlik protsesslerdiң tiykarinda isleytug'in elektronliq әsbaplar bolip tabiladi.
Yarimөtkizgishli әsbaplar o'aziypasi, isleo' printsipi, materiali, dүzilisi hәm texnologiyasina qaray klassifikatsiyalanadi:
Elektrlik shamalardi yekinshi bir elektrlik shamalarg'a tүrlendirip (өzgertirip) berio'shi әsbaplar (diod, tranzistor, tiristor hәm t.b.);
Jaqtiliq signallarin elektr signallarina hәm kerisinshe aylandirip berio'shi optoelektronliq әsbaplar (optron, fotorezistor, fotodiod, fototranzistor, fototiristor, ya.ө.li lazer hәm t.b.);
Jilliliq energiyasin elektr energiyasina hәm kerisinshe aylandirip berio'shi Termoelektrlik әsbaplar;
Magnitoelektrlik әsbaplar;
Integral mikrosxemalar hәm t.b.
транзистор
Yarim o’tkizgishli a’sbaplar
tranzistor
YARIM OTKIZGISH ASBAPLARDIN TURLERI
Yarimөtkizgishli diod;
Bir dana p-n өtkelge iye bolg'an yarimөtkizgishli әsbapti yarimөtkizgishli diod dep ataymiz.
Yarimөtkizgishli diodlar kristalda p-n өtkeldi payda yettirilip, yeki oblast shegaralarina tok өtkizio'shi simlardan islengen elektrodti yeritip jalg'ao' arqali islenedi.
Yarimөtkizgishli diodlardiң yeң tiykarg'i qәsiyet-leriniң biri bul toqti bir tәrepleme өtkizio'i bolip, usi qәsiyeti sebepli olar tuo'irlag'ish әsbaplar sipatinda paydalanilip kelinedi.
DIODLAR HAM OLARDIN’ TU’RLERI
Tuwirlag’ish diodlar
Joqarg’I jiyilikli diodlar
Impulsli diodlar
SHotki diodlar
Svetodiodlar
Stabilitronlar
Fotodiodlar
Tunnelli diodlar
Ziner diodlar
Varikaplar
KEM QUWATLI TUWIRLAG’ISH DIODLARDIN’ SIRTQI KORINISLERI
TUWIRLAG’ISH DIOTLARDIN EN’ A’PIWAYI DU’ZILISI
Yarimөtkizgishli tranzistorlar
Eki dana p-n өtkelge iye bolg'an yarimөtkizgishli әsbaplardi bipolyar tranzistorlar dep ataymiz.
Tranzistordi tayarlao' ushin n-tip germaniy kristaliniң yeki tәrepine indiy jalg'anadi. Nәtiyjede juqa germaniy kristalinda yeki dana p-n өtkel payda boladi. n-tipke iye germaniy tranzistordiң bazasin payda yetedi. Al og'an yeki tәrepten jalg'ang'an geo'ek өtkizgishlikke iye ushlari bolsa emitter hәm kollektor dep ataladi.
p-n-p hәm n-p-n tipindegi tranzistorlardiң isleo' printsipi birdey. Olar tek g'ana kollektor-emitter tog'iniң bag'iti menen pariqlanadi.
p-n-p hәm n-p-n tipindegi tranzistorlardin’ belgileniowi
Bipolyar tranzistorlar tiykarinan toq, kerneo' yamasa toq quo'atlig'in kүsheytirio'shi element sipatinda jәne elektr gilti sipatinda paydalaniladi.
Emitter–baza bag'itindag'i tok kүshi өzgerse, emitter–kollektor bag'itinda өtip atirg'an tok kүshi de өzgeredi.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
