Кирисиў. Электр берилис ҳәм электроника пәни хаққында тийкарғы түсиниклер

1.2. Өзбекстан Республикасыи энергетикалық системалары

Өзбекстан энергетика системасында улыўма орнатылған қуўаты 11,3 млн. кВт болып, 37 ти жыллылық ҳәм гидравликалық электр станцияларда жылына 55 млрд. кВт саат тан аслам электр энергиясы ислеп шығарыў мүмкиншилигине ийе.

Республика энергетика системасының барлық кернеўликлердеги электр тармақларының улыўма узынлығы 228 мың км ди қурайды. Буннан 220 кВ лығы 5,5 мың км, 500 кВ лығы 1,7 мың км. Республика энергетика системасында 60 мыңға жақын адам ислейди.
Республика бойынша электр энергия ислеп шығарыў, 1940 ж – 481,4; 1980 ж - 33930,4; 1995 ж - 47429,4 млн. кВт · саат ты қурайды. 1930 жыллар басында Чирчық-Бозсуў ГЭС лери каскады қурылды, 1943 жылда халық ҳашары менен Сырдарья Фархад ГЭС (қуўаты 126 МВт) қурылысы басланып, 1948 жылда биринши нәўбети пайдаланыўға тапсырылды. 60-70 жылларда тәбиий газ негизинде қатар станциялар ҳәм Ангрен көмир кәни базасында ислейтуғын Мәмлекетлик районласқан электр станция - МРЭС (ГРЭС) тиң иске түсирилиўи энергетика қуўатын анағурлым жоқарыға көтерди. электр энергия тәмийнлеўди үзликсиз ҳәм экономикалық үнемли алып барыў мақсетинде Бирлескен энергетика системалары жаратыла басланды. 1980 жылда Орта азия бирлескен энергетика системасы жаратылып, улыўма қуўаты 25 млн. кВт ты қурады.
Өзбекстан энергетика системасыда электр энергия ислеп шығарыўда 27 ГЭС лар қатнасады. Олардағы орнатылған қуўат 1420 МВт ты қурайды. 1995 жылда оларда 6331,2 млн. кВт · саат электр энергиясы ислеп шығарылды. Мәселен, Чарвак ГЭС (Чирчық дарьясы) - 620,5 МВт, Хожакент ГЭС - 165 МВт, Ғазалкент ГЭС - 120 МВт, Фархад ГЭС - 126 МВт.
Өзбекстанда радиоэлектроника ҳәм электротехника санааты 1945 жылларға келип қәлиплести, мәселен, Ташкент кабель заводы, Ташкент радиолампа заводы, Чирчық трансформатор заводы, Ташкент электротехника заводы, Микон заводы ҳәм басқалар. Гәрезсизлик жылларында бир қанша ири қоспа кәрханалар иске түсирилип, радио-телеаппаратлар, кепсерлеў машиналары ҳәм усы сыяқлы басқа өнимлер ислеп шығарыў жолға қойылды.
Өзбекстанда электротехника пәниниң раўажланыўына Өзбекстан илимпазлары, академиклер: Фозилов Х.Ф., Ҳамидханов М.З., Абдуллаев Ж.А., Юсупбеков Н.Р.лар үлкен үлес қосты. ПА корреспондент ағзасы Рахимов Ғофир Рахимович электротехниканың илимий мектебин шөлкемлестирип бир қатар жетекши илимпазлар жетисип шығыўына басшылық етти. Т.и.д., проф. Каримов А.С. көп жыллар даўамында ТМТУ «Електротехника» каф. баслығы болып электротехника тараўында бир қанша шәкиртлер таярлады ҳәм өзбек тилинде оқыўлықлар, оқыў қолланбаларын баспадан шығарды.