Kirish,,0'rta asrlar tarixi haqida

Universitet-jamoa - student va o`qituvchilar jamoasi. Hozirgi kundagi oliy o`quv yurtlaridan biri.

29-§. G’arbiy Yevropada san'at va adabiyot. Gumanizm

Tayanch tushunchalar: Me 'morchilik. Me 'morchilikdagi uslubiyat. Haykaltaroshlik. Kitob miniaturasi. Adabiyot. Gumanizm.

Me'morchilik. XI asrda G’arbiy Yevropada katta qu-rilishlar boshlandi. Cherkov ibodatxonalarni kengaytirdi. Mustahkam bo’lmagan yog`och imoratlar o`rniga gumbazli g`ishtin binolar qurildi. Bu binolarning poydevorlari gumbazlarning og`irligiga bardosh berishi uchun juda qalin qilib qu-rilardi. Binokorlar qurilish ishlarida qadimgi Rim me'-morchiligi namunalaridan foydalandilar. Shuning uchun XII - XV asrlardagi inshootlar roman uslubidagi inshootlar deb ataladi.

Roman uslubidagi ibodatxonalarning devorlari silliq edi. Ularning baland minoralari va yarim doirasimon arklari bo`lgan. Yarim doiraviy ark shakli ibodatxo-naning hamma joyida - gumbazlarda, derazalarda, kirishdagi eshiklarda ham ko`zga tashlangandi. Roman uslubidagi ibodatxonalar katolik cherkovining kuch-qudratiga odamlarda ishonch uyg`otish uchun qal'aga o`xshatib, salobatli va hay-batli qilib qurilgan edi. Ko`-pincha ular atrofdagi aholi uchun boshpana vazifasini ham o`tagan.

Shaharliklar savdo rastalari, ratushalar, kasalxona va mehmonxonalar qura boshladilar. Shaharning eng chiroyli binosi sobor edi.

XII - XV asrlardagi binolar keyinchalik gotik uslubida qurilgan binolar deb ataldi.

Binokorlar mahoratining o`sib borishi yarim doira shaklidagi qo`pol gumbazlarni ancha yengil va o`tkir uchli baland qubbalar bilan almashtirishga imkon berdi. Qalin devorlar keraksiz bo`lib qoldi. Gotik uslubidagi soborlarda juda ko`p katta derazalar bo`lgan. Shu tufayli ular yengil va tiniq ko`rinishi bilan roman uslubidagi yarim qorong`i soborlardan farq qilgan. Gotik uslubda qurilgan eng katta soborlar minorasi Misr ehromlaridan ham baland bo`lib, 150 metrga yetgan.

Ibodat qilish uchun hashamatli ulkan soborga kelgan dindorlar xudoning kuch-qudrati oldida o`zlarini zaif va notavon banda deb his qilganlar. Yalinib-yolvorib yaratgandan yordam so`raganlar. Shu bilan birga, soborga kelgan kishi uning nafisligiga qoyil qolardi.

Sobor ko`p vaqtlargacha sha-harning birdan-bir katta binosi bo`lib keldi. Unda cherkov ibodatlari o`tkazilishi bilan birga, shahar aholisining yig`ilishlari, diniy mazmundagi teatr tomoshalari ham bo`lib o`tgan. Univer-sitetlarning professorlari ma'ruzalar o`qiganlar. Davlatlar o`rtasida tuzilgan shartnomalar imzolangan.