Kirish Yuguruvchi va turg`un to‘lqinlar. Yuguruvchi to'lqin

O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI

MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI

Mustaqil ish

Mavzu: Akslanish koeffitsiyenti, yuguruvchi to`lqin koeffitsienti, turg`un to`lqin koeffitsiyenti
Bajardi
Toshkent 2023
Reja:

1. 
   Kirish
   
2. 
   Yuguruvchi to`lqin koeffitsiyenti
   
3. 
   Turg'un to'lqin koeffitsiyenti
   
4. 
   Akslanish koeffitsiyenti bilan bog`liqligi
   
5. 
   Foydalanilgan adabiyotlar
   

Kirish
Yuguruvchi va turg`un to‘lqinlar.
Yuguruvchi to'lqin - teng fazali sirt (fazali to'lqin jabhalari) cheklangan tezlikda (bir hil muhit uchun doimiy) harakatlanadigan to'lqin harakati. Guruh tezligi noldan farq qiladigan harakatlanuvchi to'lqin bilan energiya, impuls yoki jarayonning boshqa xususiyatlari bilan bog'liq.
Yuguruvchi to'lqin - bu muhitda tarqalayotganda energiyani uzatuvchi to'lqin (tik turgan to'lqindan farqli o'laroq). Misollar: tayoqdagi elastik to'lqin, gaz ustuni, suyuqlik, elektromagnit to'lqin uzun chiziq bo'ylab, to'lqin o'tkazgichda.
Yuguruvchi to'lqin - bu ifodaga ko'ra vaqt va makonda o'zgarib turadigan to'lqin buzilishi
y(z,t) = A(z,t)sin(kz-wt+φ)
Bu yerda A(z,t) - to'lqinning amplitudali konverti, k - to'lqin soni va φ- tebranishlar fazasi. Ushbu to'lqinning faza tezligi V<sub>p</sub> quyidagicha ifodalanadi:
=
Bu yerda λ - to`lqin uzunligi.
Turg`un to'lqinda V<sub>p</sub> =0 bo'lgan harakatlanuvchi to'lqinning maxsus holati.
Ya'ni, qarama-qarshi yo'nalishda tarqaladigan ikkita bir xil davriy harakatlanuvchi to'lqinlar (superpozitsiya printsipining haqiqiyligi doirasida) doimiy to'lqin hosil qiladi.
Qisman harakatlanuvchi to'lqin.
Turli amplitudalarda paydo bo'ladi.
Xususiyatlari
U to'lqinning harakatlanish koeffitsienti (KBV) yoki to'lqinning turish koeffitsienti (KCB) yoki yaqinlashib kelayotgan to'lqinlarning amplitudalari nisbatiga teng bo'lgan G aks ettirish koeffitsienti bilan tavsiflanadi :
KCB=1/КБВ=(1+|Г|²)/(1-|Г|²)
Transmissiya liniyalari bo'ylab optimal energiya uzatish ularni muvofiqlashtirishni talab qiladi: chiziqda ishlaydigan to'lqin rejimini olish - KCB=1,Г= 0.
Konsentrlangan parametrlarga ega sxemalar uchun bunday rejim yuk qarshiligining manba ichki qarshiligining tengligiga mos keladi.
Turg`un to'lqin - bu amplitudaning o'zgaruvchan maksimal (antinodalari) va minimal (tugunlari) xarakterli joylashuvi bilan taqsimlangan tebranish tizimlarida tebranish. Amalda, bunday to'lqin to'siqlardan va bir xillikdan aks ettirish paytida, aks ettirilgan to'lqinning hodisaga superpozitsiyasi natijasida paydo bo'ladi. Bunday holda, aks ettirish joyidagi to'lqinning chastotasi, fazasi va zaiflashuv koeffitsienti juda muhimdir.
Turg`un to‘lqinga ipning tebranishlari, organ quvuridagi havoning tebranishlari misol bo‘la oladi[1]; tabiatda - Shumann to'lqinlari.
To'g'ridan-to'g'ri turg`un to'lqin, agar muhitda [2] yo'qotishlar bo'lmasa va to'lqinlar chegaradan to'liq aks ettirilsagina mavjud bo'lishi mumkin. Odatda, turg'un to'lqinlardan tashqari, muhitda harakatlanuvchi to'lqinlar ham mavjud bo'lib, ular energiyani yutish yoki chiqarish joylariga olib keladi.
Rubens trubkasi gazda turgan to'lqinlarni ko'rsatish uchun ishlatiladi