Kirish: termodinamika faninig maqsadi, vazifalari va uslublari

Ishchi jism va termodinamik tizim
Issiqlik mashinalarida issiqlikni ishga aylantirish ishchi jism yordamida amalga oshiriladi. Ishchi jism gaz yoki bug‘ bo‘lishi mumkin.
O‘zaro va atrof muhit bilan issiqlik almashinadigan jismlar majmuasiga termodinamik tizim deyiladi. Energetikada elektr stansiyani hamma mashinalari yoki issiqlik dvigatelining alohida qismlari va ichida gaz joylashgan porshenli silindrlar termodinamik tizimga misol bo‘la oladi.
O‘rganilayotgan termodinamik tizimga kirmaydigan hamma jismlar atrof muhit deb ataladi.Termodinamik tizim – ochiq, yopiq, yakkalangan va adiabatik bo‘lishi mumkin.Agar tizim boshqa tizimlar bilan energiya almasha olsa ochiq termodinamik tizim (gaz-turbina qurilmasi), energiya almasha olmasa yopiq termodinamik tizim (ichki yonuv dvigatellari) deb yuritiladi.



Ишчи жисм



Иш бажарувчи объект

иш



Иссиқ-лик манбаи



иссиқлик

1-rasm. Termodinamik tizim

Agar tizim atrof muhit bilan o‘zaro ta’sir etmasa yakkalangan termodinamik tizim , agar tizim atrof muhit bilan issiqlik almashmasa adiabatik tizim deb yuritiladi.
Asosiy termodinamik holat parametrlari
Istalgan termodinamik tizim uchun bir qancha fizik kattaliklarni yig‘indisi ko‘rsatilgan bo‘ladi, shular orqali berilgan tizimni boshqa bir tizim bilan ajratish hamda tizimdagi o‘zgarishlarni tekshirish, tizimni atrof muhit bilan o‘zaro ta’sir etishini tekshirish mumkin bo‘ladi. Bunday kattaliklar yig‘indisiga tizimning holati deyiladi.
Ishchi jismning fizik holatini ifodalaydigan kattaliklar holat parametrlari deyiladi. Holat parametrlariga: mutloq bosim, mutloq harorat, solishtirma hajm, zichlik, ichki energiya, entalpiya, entropiya va boshqalar kiradi. Jismning holati o‘zgarganda bosim, harorat va solishtirma hajm keskin o‘zgaruvchan parametrlar bo‘lgani uchun ularni termik parametrlar deyiladi.