Kirish Tektonik harakatlar

Kirish
Tektonik harakatlar-geologik tuzilmalar shakllanishiga yoki ularning tuzilishidagi o'zgarishlarga olib keladigan yer moddasining mexanik harakati.
Tektonik harakatlarning asosiy sababi Yerning ichki energiyasidir. Tektonik harakatlarning paydo bo'lishi dunyoning aylanish tezligi va boshqa kosmik hodisalar (masalan, tortishish maydoni) o'zgarishiga yordam beradi. Tektonik harakatlarning mavjudligi g'oyasi qadim zamonlarda paydo bo'lgan va geologiyaning shakllanishi va rivojlanishi tarixi davomida eng muhimlaridan biri hisoblanadi. Tektonik harakatlarning namoyon bo'lishi nafaqat litosferaning geologik tuzilishidagi o'zgarishlarga olib keldi, balki turli foydali qazilmalar konlarini shakllantirishga ham katta ta'sir ko'rsatdi. Shuning uchun tektonik harakatlarni, ularning namoyon bo'lish shakllarini, kelib chiqish sabablarini, geologik natijalarni, tasniflarni o'rganish nazariy va katta amaliydir.
Keyinchalik tektonik harakatlar deb talqin qilingan er yuzasining ko'tarilishi va tushishi haqidagi dastlabki g'oyalar qadimgi yunon faylasuflari va olimlarining asarlarida: Aristotel va Strabonning asarlarida uchraydi.
Ushbu hodisalarning birinchi geologik talqinlari bir-biridan mustaqil ravishda buyuk rus olimi MV Lomonosov va Shotlandiya geologi JK tomonidan berilgan. Xatton. Ikkala olim ham bu hodisalarning sababini Yerning ichki energiyasida ko'rgan.
Прогрессивные мысли Tektonik harakatlarning namoyon bo'lishi haqidagi progressiv fikrlar XIXasrda ifodalangan. rus geologlari Ad Ozerskiy va AP Karpinskiy, ularni "salınımlı" va "to'lqinli salınımlar"deb nom olgan. O'tgan asrning oxirida amerikalik geolog G. Gilbert barcha tektonik harakatlarni epeurogenik (qit'alarni yaratish) va orogenik (tog'larni yaratish) ga bo'lishni taklif qildi.
Tektonik harakatlarning nazariyasi va amaliyotida samarali rivojlanish XX asrning o'rtalarida sovet geologlari tomonidan amalga XXoshirildi, bu katta olimlarning asarlarida aks ettirilgan: M. Tetyaev, V. V. Belousov, V. E. Hain, N. B Vassoevich, N. S. Shatskiy, M. V. Muratov, G. D. Ajgireya va boshqalar.