Kirish Tashqi muhitning uyg‘otuvchi rag‘batlari

Madaniyatning harakat mexanizmi

Madaniyatni o‘zlashtirish jarayoni ijtimoiylashuv deb ataladi.

Iste’molchilarning ijtimoiylashuvi - bu yoshlarning bozorda iste’molchilar sifatida faoliyat ko‘rsatishi uchun zarur bo‘lgan o‘z-o‘zini istisno qilish ko‘nikmalarini egallashlari jarayonidir.
Shaxs ijtimoiylashuv orqali ijtimoiylashuvni barcha ijtimoiy ob’ektlar, ijtimoiy institutlar deb tushuniladigan ijtimoiylashuv agentlari orqali o‘tadi, bu orqali shaxslar madaniyatni o‘rganadilar.
Ijtimoiy qabul qilingan iste’mol namunalaridagi ta’lim-tarbiya dastlab oilada ota-ona, bobo-buvilar, katta aka-uka va opa-singillar tomonidan amalga oshiriladi.
Shu bilan birga, ijtimoiylashuv kattalar ko‘rsatmasi shaklida emas, balki namuna ko‘rsatish tarzida amalga oshiriladi. Ota-onalarning chekish va ichishga urinishi bolalarni bunday qilmaslikka ishontirish uchun, odatda samarasiz bo‘lib, ular shaxs huquqlariga hujum hisoblanadi: "Sizga mumkin, menga mumkin emasmi?"- degan savol paydo bo‘ladi.
Xulosa
Katta bo‘lgan sari bu jarayonga do‘stlari va tengdoshlari guruhlari jalb etiladi. Asta-sekin ota-onani chetga suradilar. Bu muhitda ko‘pchilik spirtli ichimliklar ichish, tamaki chekish va giyohvand moddalarni iste’mol qilishni o‘rganadi.
Ommaviy axborot vositalari iste’molchilar ijtimoiylashuvida muhim rol o‘ynaydi. Televizor kelishi bilan ularning roli keskin oshdi. Ko‘pgina oilalarda bola iste’molning asosiy me’yorlarini eng dastlabki yillardan boshlab televizor orqali o‘rganadi. Televidenie ularni qahramonlar, yulduzlarning xatti-harakatlarini ko‘rsatuvchi filmlar, sport o‘yinlari, odamlar kiyim-kechak, ichimliklar iste’mol qilish, oziq-ovqat, mustahkam buyumlar va hokazolarni ko‘rishi mumkin bo‘lgan ko‘rsatuvlar orqali yuklaydi. Reklama garchi ijtimoiylashuvda katta rol bermasa ham iste’mol madaniyatini bevosita, agressiv yuklaydi. Bu madaniyatni o‘zgartirishda, yangi mahsulotlarni yaratishda yanada samaralidir. Bu jarayonda maktabgacha ta’lim muassasalari, maktablar va universitetlar ham muhim rol o‘ynaydi.
Ijtimoiylashuv jarayonida shaxs bir qator quyidagi bosqichlarni bosib o‘tadi:
I Bosqich. Bolalik. Bolalik davrida bolaga ma’lum bir jamiyatda qabul qilingan iste’molchi xulq-atvorining asosiy elementlari o‘rgatiladi: nima va qanday ovqatlanish, qanday kiyinish, tana gigienasini saqlash va boshqalar.
II Bosqich. O‘smirlik. YOshlarda iste’mol madaniyati batafsilroq o‘zlashtiriladi. 18-20 yoshiga kelib, ko‘pchilik odamlar ma’lum bir jamiyatda qanday iste’mol qilishni bilishadi va umumiy qabul qilingan xulq-atvor va iste’mol me’yorlariga amal qilishadi.
III Bosqich. Etuklik. Voyaga etishda o‘zgaruvchan madaniyatni bosqichma-bosqich o‘zlashtirish jarayoni yuz beradi.
Agar inson begona madaniyatda o‘zini topsa, u qayta-qayta ijtimoiylashadi. Bu jarayon reijtimoiylashuv deb ataladi.