Kirish. Mavzuning dolzarbligi

Sonlar va hisoblashlar

• 
  100 ichida sonlarni xonadan o`tmasdan qoshish va ayirish
  
• 
  18 ichida bir honali sonlarni o`nlik orqali qo`shish va ayrish
  
• 
  100 ichida sonlarni xona orqali o`tib og`zaki va yozma qo`shish hamda ayrish usullari .
  

Qo`sish va ayirish amallarining tarkibiy qismlari va natijalari orqali o`zaro bog`lanish.

Yig`indi va qoldiqni topishga od sonni necha birlik orttirishga oid , ayirmani taqoslashga oid , noma`lum qo`shiluvchini , noma`lum ayirluvchini , noma`lum kamayuvchini topishga oid soda masalalarni yechish .

Sonni yig`indiga qo`shish va yig`indiga songa oid , sonni orttirishga va yig`indini topishga oid , yig`indini topishga oid , yig`indini va qoldiqni topishga oid, ayirmani va yig`indini topishga oid tarkibli masalalarni yechish .

Vaqtni topishga oid soda masalalar yechish .

0 , 1 , 10 sonlar ishtirokidagi ko`paytirish va bo`lish .

Jadval ichida ko`paytirish va bo`lish

Berilgan sondan bir necha marta katta yoki kichik sonni topish ; sonlarni bo`lish yordamida taqqoslash .

Sonlarni ayirmali va karrali taqoslashga doir , sonlarni bir necha birlik va bir necha marta orttirishga oid , baho,miqdor va qancha turishini topishga doir , bitta narsaning massasini , narsalar sonini va narsalar massasini topishga doir sodda masalalar . Birlikka keltirishga doir tarkibli masalalar .

Geometrik shakllar,ularni o`lchash .

• 
  O`zlari ega bo`lgan hayotiy tajribalarni sistemalashtirish va geometric shakllar atrof borliqdagi buyumlarning obrazi ekanini tushintirish ;
  
• 
  Turli-tuman geometric shakllar (burchak,to`g`ri burchak,aylana,doira) bilan tanishish mos atamalarni bilish va qo`llay olish , bu shakllarni aniqlay olish , ularning bazi xossalari bilan tanishish ;
  
• 
  Har xil ko`pburchaklarning perimetrlarini topishni o`rganish ;
  
• 
  Yuz o`lchovi birligi - kv.sm (kvadrat santimetr) bilan tanishish , ko`pburchakning yuzini topishni o`rganish
  

Matematikani o`rganishga o`quvchi quyidagilarni tasavvur eta olishi kerak :

• 
  Ko`paytirishni guruhlash va taqsimot xossalari ;
  
• 
  Arifmetik amallarning o`zaro bog`liqligini ;
  
• 
  Sonli va harfiy ifodalar hamda ular orasidagi farqlarni
  

Bilishi kerak :

• 
  atamalar : qo`shish,qo`shiluvchilar va yig`indini ;ayirish,kamayuvchi,ayriluvchi va ayirmani ;ifoda va ifodaning qiymatini ; ko`paytirish,ko`payuvchi,ko`paytuvchi va ko`paytmani ; bo`lish ,bo`linuvchi ,bo`luvchi va bo`linmani ; … marta kam va …. Marta ortiqni ; to`g`ri burchak va to`g`ri to`rtburchakni ; aylana ,aylana markazi va aylana radiusini ;
  
• 
  ishora (belgisi) va belgilashlarni ; “*” (ko`paytirish belgisi) va “:” (bo`lish)ni ; x (iks)ni ;
  
• 
  bir xonali sonlarni qo`shish jadvali va ayirishning shunga mos hollarini tez bajarishda malaka hosil qilish ;
  
• 
  ko`paytirish jadvali va bo`lishning shunga mos hollarini ;
  
• 
  2 , 3 amalli ifodalarda chunonchi qavsli ifodalarda amallarni bajarish tartibi
  

Ko`nikmaga ega bo`lishi kerak :

• 
  100 ichida sonlarni og`zaki qo`shish va ayirishni o`rganilgan usullar asosida bajarish
  
• 
  100 gacha bo`lgan sonlarni qo`shish va ayirishni ustun shaklida yozish bilan hisoblay olish ;
  
• 
  Bir o`zgaruvchili ifodalarning qiymatini shu o`zgaruvchining berilgan qiymatlarida hisoblab topish ; soda masalalarni tanlash va amallar komponentlari orasidagi bog`lanishlar asosida yechish ;
  
• 
  O`rganilgan 1 , 2 amalli matnli masalalarni yechish .
  

Malakaga ega bo`lishi kerak :

• 
  narxi 20 so`mgacha bo`lgan narsalarni sotib olish bilan bog`liq hisoblashga doir masalalar yechish ;
  

Geometrik shakllar , ularni o`lchashga o`quvchi quyidagilarni tasavvur eta olishi kerak :

• 
  shaklning yuzini .
  

Bilishi kerak :

• 
  atamalar : to`g`ri burchak , to`g`ri to`rtburchak ; aylana , aylana markazi , aylana radiusini ;
  
• 
  belgilashlar : mm (millimeter) , kv . sm (kvadrat santimetr) ni .
  

Ko`nikmaga ega bo`lishi kerak :

• 
  ko`pburchak perimetrini topishni .
  

Malakaga ega bo`lishi kerak :

• 
  atrof borliqda yo`nalish ola bilish (yo`l-yo`lakay yo`nalishini o`zgartirish) ;
  
• 
  buyumlarni turli belgilariga , uzunligi (eni,balandligi) ga ko`ra tartibga solish ;
  
• 
  elementlarning (cho`plarning) o`rinlarini almashtirish yo`li bilan geometric shaklarning ko`rinishini o`zgartirish.
  

ATROFIMIZDAGI OLAM
Tasavvur qila olish kerak :

• 
  yer sayyora ekanligini ;
  
• 
  yerning quyoshg atrofida , oyning yer atrofida aylanishi ;
  
• 
  jism va moddalarni ;
  
• 
  suvning uch holatini ;
  
• 
  hayvonlarning qishdagi hayotini .
  

Bilishi kerak :

• 
  fasllardagi mavsumiy o`zgarishlarni ;
  
• 
  o`simliklarning kuzdagi hayotini ;
  
• 
  dehqonlarning kuzdagi mehnatini ;
  
• 
  qish faslining manzarasini , qorning xususiyatlarini ;
  
• 
  dehqonlarning bahor va yozdagi mehnatini ;
  
• 
  o`simliklarning o`t,buta va daraxtlarga bo`linishini ;
  
• 
  aksariyat o`simliklarning urug`dan ko`payishini ;
  
• 
  termometrni ;
  
• 
  inson bilan tabiatning bog`liqligini ;
  
• 
  ovqatlanish gigiyenasi ;
  
• 
  vaqt o`lchov birligini .
  

Ko`nikmaga ega bo`lishi kerak :

• 
  tabiatning nima sababdan jonli yoki jonsiz deyilishini tushuntira olish ;
  
• 
  jismning moddalardan tashkil topganligini tavsiflay olish ;
  
• 
  havo va suvning yerdagi hayot uchun zarurligini tavsiflay olish ;
  
• 
  kuzatishga asoslanib havodagi o`zgarishlarni tushuntira olish ;
  
• 
  tabiatni asrashni muhimligini tavsiflay olish ;
  
• 
  O’zbekistonda yetishtiriladigan 5-6 xil o’simliklarni ayta olish ;
  
• 
  Inson va tabiat orasidagi munosabatni tavsiflay olish ;’-kun chiqishi ,tush vaqti,kun botishini tushuntira olish .
  

Malakaga ega bo`lish kerak :

• 
  Termometr yordamida havo va suvning xaroratini o`lchay olish;
  
• 
  Soatdan vaqtni aniqlay olish;
  
• 
  Ko`chat-daraxtlarni parvarish qilish;
  
• 
  Shaxsiy gigiyenaga amal qilish;
  
• 
  Tishni parvarishlay bilish;
  
• 
  Ovqatlanish tartibiga amal qilish;
  
• 
  Tabiatni muntazam kuzatish va natijalarni “Kundalik kuzatish daftari”ga qayt qilib borish.
  

XULOSA.

Xulosa qilib shuni aytishimiz mumkinki bugungi dunyo miqiyosida axborot kommunikatsiya tizimining yuksak darajada rivoj topib borayotganligi va bu boshqa sohalar qatorida ta‘lim jarayoniga ham kirib kelib, uni yanada sifatli tashkil etishga o‘z ta‘sirini ko‘rsatayotganligi ehtiyojidan kelib chiqib, shuni aytish mumkinki, boshlang‘ich ta‘lim o‘qituvchisi texnika va tеxnologiyani chuqur bilishi, tahlil qila olishi va yangilik yaratilish darajasida bilimli va mahoratli bo‘lishi juda muhim. Buning uchun darsni tashkil etish jarayonida barcha o‘quvchilarga tushunarli, oson, qiziq bo‘lgan usullarni tanlashi va qo‘llay olishi, ko‘rgazmali qurollardan foydalanishi, yangi ishlab chiqarilayotgan tеxnik vositalarni tadbiq qilishi, ta'lim oluvchilarni ijodiy, mustaqil ishlashga undashi, pedagogik texnologoyalardan to‘g‘ri va unumli foydalanishi maqsadga muvofiqdir.

―Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi‖da ta‘lim berishning ilg‘or pedagogik texnologiyalarini, zamonaviy o‘quv-uslubiy majmualarini yaratish kabilar umumiy o‘rta ta‘limning asosiy vazifalaridan biri sifatida ta‘kidlangan.

Pedagogik texnologiyalardan foydalanishda kafolatli natijani ko‘zlab, zamonaviy hamda samarali yo‘llarni tanlab, biri har bir narsa va hodisaga majmua sifatida yondoshish zarur. Aks holda faoliyat an'anaviylikni ifoda etib qoladi. Shu nuqtai nazardan har qanday pеdagogik tеxnologiya tamoyillari markaziy o‘rinda turishi kеrak. Shundagina faoliyat zamonga mos bo‘lib, jamiyat ijtimoiy buyurtmasini sharaf bilan bajarish mumkin.

Ta‘lim jarayoni nihoyatda murakkab jarayon bo‘lganligi uchun ta‘lim samaradorligi pedagog va o‗quvchi faolliligiga, ta‘lim vositalarining mavjudligiga, ta‘lim jarayonining tashkiliy, ilmiy, metodik mukammalligiga bog‗liq.

O‗zbekistonda bozor munosabatlariga asoslangan iqtisodiy tuzilmalar yaratilayotgan hozirgi kunda keng, chuqur bilimli va bilimlarni amalda qo‗llay oladigan shaxslarga talab kuchayib bormoqda. Bilimdon va tadbirkor, ijtimoiy faol shaxs jamiyat hayotida, mehnatda o‗zining o‗rnini topadi. Bunday faollik vujudga kelishi uchun bilimdon va harakatchan, milliy istiqlol g‗oyasiga sodiq bo‗lgan shaxsni shakllantirish kerak va avvalo har tomonlama rivojlangan, sog‘lom fikr yuritadigan, jahon yoshlari bilan har sohada raqobatbardosh, ma‘naviy barkamol yoshlarni tarbiyalamoq zarur. Intellektual salohiyatli barkamol yoshlarni tarbiyalashda esa yurtimiz har bir pedagogining o‘z kasbiga bo‘lgan ma‘suliyati va bilimlari zarur bo‘ladi.

O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A. Karimov o‘zining ―Yuksak ma‘naviyat – yengilmas kuch‖ asarida o‘qituvchilarning o‘quvchilarni har tomonlama rivojlantirishga ta‘sirini yuqori baholab shunday degan edi: ―Barchamizga ayonki, inson qalbiga yo‘l avvalo ta‘lim-tarbiyadan boshlanadi. Shuning uchun qachonki bu hamqda gap ketsa, ajdodlarimiz qoldirgan bebeho merosni eslash bilan birga, ota-onalarimiz qatori biz uchun eng yaqin bo‘lgan yana bir buyuk zot – o‘qituvchi murabbiylarnining olijanob mehnatini hurmat bilan tilga olamiz.

Biz yurtimizda yangi avlod, yangi tafakkur sohiblarini tarbiyalashdek ma‘suliyatli vazifani ado etishda birinchi galda ana shu mashaqqatli kasb egalariga suyanamiz va tayanamiz, ertaga o‘rnimizga keladigan yoshlarning ma‘naviy dunyosini shakllantirishda ularning xizmati naqadar beqiyos ekanini o‘zimizda yaxshi tasavvur qilamiz¹‖.

Bugun ta‘lim-tarbiya jarayoniga alohida maqsad qo‘yilgan. Bu o‘quvchilarga ijodiy jihatdan o‘z-o‘zlarini namayon qilishlari uchun imkoniyat yaratish va ularda ijobiy-shaxsiy sifatlarning shakllanishiga ko‘maklashishdan iborat. Shu boisdan ham, bugungi kunda o‘quvchilarning faolligini oshirish, bilimlarini yaxshilash maqsadida ta‘lim samaradorligini oshiruvchi pedagogik texnologiyalardan foydalanish muhim ahamiyat kasb etadi.

Milliy ta‘lim ravnaqini ta‘lim tarbiya amaliyotida samarali va tejamli, yangi shakl, vositalarni qo‘llash, izlanish orqali yuqori natijalarga erishishni ko‘zlovchi pedagogik texnologiyalar ta‘minlaydi.

Nima uchun bugungi kunda pedagogik texnologiyaning nazariy asosini yaratish va amaliyotga tatbiq etish zaruriyati tug‘ildi? «Pedagogik texnologiya» nimani anglatadi?

Pedagogik texnologiyalar ta‘lim-tarbiya jarayonini ilg‘or vositalari, metodlar, texnik vositalar, usullariga tayanib takomillashtirish tizimi hisoblanadi. Bu tizim o‘qituvchi tomonidan yaratiladi, ta‘lim-tarbiya bosqichlarini o‘zaro bog‘lashga xizmat qiladi. Uning mzmuni va vazifalarini, maqsadini oldindan belgilash, ta‘limtarbiyaning shakllari va vositalarini tayyorlash, o‘quvchida shakllantirish ko‘zda tutilgan ma‘naviy sifatlarni o‘zlshtirishga yo‘naltirilgan darslarni rejalashtirish kabilarni o‘z ichiga oladi.

Ta‘limning barcha bo‗g‗inlarini shunday tashkil etish kerakki, u yoshlarga chuqur va asosli bilim berish bilan birga keng qamrovli fikrlashga o‗rgatsin. Pedagogik texnologiyaning asosiy mohiyati o‘quvchilarni qiziqtirib o‗qitish va bilimlarni to‗liq o‗zlashtirishga erishishdir. Ta‘limda berilayotgan bilimlarni o‘quvchilarning ko‗pchilik qismi puxta o‗zlashtirishi pedagogik texnologiya joriy etilishining asosiy maqsadi hisoblanadi.

Pedagogik texnologiya ta‘lim-tarbiya jarayonining mavjud qonuniyatlariga, mamlakatimiz rivojlanishining o‘ziga xos xususiyatlariga, tarixiy taraqqiyot tajribalariga asoslanadi. Pedagogik texnologiyani yaratish milliylik va muminsoniylik tamoyillariga, insonparvarlik va demokratiya prinsiplariga, ijodkorlik va tashabbuskorlikka tayanadi

Bugungi kunda fan-tеxnikaning rivojlanishi bilan inson faoliyati nihoyatda kеngayib, yangi tеxnologiyalar kirib kеlmoqda. Sifat o‗zgarishlari shundan dalolat bеradiki, endilikda yangi mеtodikalarni talab etadigan va ta‘lim jarayonining ajralmas qismiga aylanib borayotgan, unga o‗zining ma‘lum xususiyatlarini joriy etadigan yangi tеxnikaviy, axborotli, audiovizualli, vositalar ham mavjud bo‗lib, ular zamonaviy pеdagogik tеxnologiyalarni aniq voqеlikka aylantirdi.

Pеdagogik tеxnologiya mohiyat-е‘tibori jihatidan boshqa tеxnologiyalar bilan bir safda turadi, chunki ular ham boshqalari qatori o‗z xususiy sohasiga, mеtodlari va vositalariga egadir. Biroq pеdagogik tеxnologiya inson ongi bilan bog‗liq bilimlar sohasi sifatida murakkab va hammaga ham tushunarli bo‗lmagan pеdagogik jarayonni ifoda etishi bilan ishlab chiqarish va axborotli tеxnologiyalardan ajralib turadi. Uning o‗ziga xos xususiyati – tarbiya komponеntlarini mujassamlashtirganidir.

Pedagogik texnologiya boshqa sohalardagi texnologik jarayonlar bilan uzluksiz boyib boradi va an‘anaviy o‗quv jarayoniga, uning samarasini oshirishga ta‘sir ko‗rsatishning yangi imkoniyatlarini egallab oladi.

Ta‘lim-tarbiya jarayonida pedagogik texnologiyalarni qo‗llash avvalo, pedagogik munosabatlarni rivojlantirish va demokratlashtirishni talab etadi, chunki ularni amalga oshirmay turib qo‗llangan har qanday pedagogik texnologiya kutilgan samarani bermaydi.

Pedagogik munosabatlarni rivojlantirish va demokratlashtirish asosidagi pedagogik texnologiya avtoritar texnologiyaga qarama-qarshi bo‗lib, pedagogik jarayonda hamkorlik, g‗amxo‗rlik, ta‘lim oluvchilar shaxsini hurmat qilish va e‘zozlash orqali shaxsning tahsil olishi, ijod bilan shug‗ullanishi va o‗zini o‗zi rivojlantirishiga qulay ijtimoiy va psixologik muhit yaratadi. Mazkur jarayonda talaba o‗z o‗quv faoliyatining subyekti sanaladi va pedagog bilan hamkorlikda yagona ta‘lim jarayonining subyekti - ta‘lim-tarbiya vazifalarini hal etadi.

Pedagogik texnologiyalar ta‘lim jarayonining unumdorligini oshiradi, o‘quvchilarni mustaqil fikrlash jarayonini shakllantiradi, o‘quvchilarda bilimga ishtiyoq va qiziqishni oshiradi, bilimlarni mustahkam o‘zlashtirish, ulardan amaliyotda erkin foydalanish ko‘nikma va malakalarini shakllantiradi.