Kirish magistrlik dissertatsiya mavzusining asoslanishi va uning dolzarbligi

AXBOROT MUHITI VAZIYATLARI BELGILARI	TAHDIDLAR
Tahdidlarni bartaraf etish CHORALARI
𝑉1	𝑉2	...	𝑉𝑛		Lingvistik o’zgaruvchilar	Termlar		𝐶1	𝐶2	...	𝐶𝑚
								termlar
								𝑡𝑐1 … 𝑡𝑐𝑙	𝑡𝑐1 … 𝑡𝑐𝑛		𝑡𝑐1 … 𝑡𝑐𝑞
𝜇(𝑣1,𝑡𝑝^1) 𝜇(𝑣1, 𝑡𝑝^2) … 𝜇(𝑣1, 𝑡𝑝^𝑘)	𝜇(𝑣2,𝑡𝑝^1) 𝜇(𝑣2, 𝑡𝑝^2) … 𝜇(𝑣2,𝑡𝑝^𝑘)	… … … …	𝜇(𝑣𝑛, 𝑡𝑝^1) 𝜇(𝑣𝑛, 𝑡𝑝^2) … 𝜇(𝑣𝑛, 𝑡𝑝^𝑘)		𝑇1	𝑡𝑝1 𝑡𝑝2 … 𝑡𝑝𝑘		𝜇(𝑡𝑝1, 𝑡𝑐1) 𝜇(𝑡𝑝2, 𝑡𝑐2) … 𝜇(𝑡𝑝𝑘, 𝑡𝑐𝑙)	𝜇(𝑡𝑝1, 𝑡𝑐1) 𝜇(𝑡𝑝2, 𝑡𝑐2) … 𝜇(𝑡𝑝𝑘, 𝑡𝑐𝑛)	… … … …	𝜇(𝑡𝑝1, 𝑡𝑐1) 𝜇(𝑡𝑝2, 𝑡𝑐2) … 𝜇(𝑡𝑝𝑘, 𝑡𝑐𝑞)
…	…	…	…		…			…	…	…	…
𝜇(𝑣1, 𝑡𝑝^1) 𝜇(𝑣1, 𝑡𝑝^2) … 𝜇(𝑣1,𝑡𝑝^𝑚)	𝜇(𝑣2, 𝑡𝑝^1) 𝜇(𝑣2, 𝑡𝑝^2) … 𝜇(𝑣2,𝑡𝑝^𝑚)	… … … …	𝜇(𝑣𝑛, 𝑡𝑝^1) 𝜇(𝑣𝑛, 𝑡𝑝^2) … 𝜇(𝑣𝑛, 𝑡𝑝^𝑚)		𝑇𝑘	𝑡𝑝1 𝑡𝑝2 … 𝑡𝑝𝑚		𝜇(𝑡𝑝1, 𝑡𝑐1) 𝜇(𝑡𝑝2, 𝑡𝑐2) … 𝜇(𝑡𝑝𝑚,𝑡𝑐𝑙)	𝜇(𝑡𝑝1, 𝑡𝑐1) 𝜇(𝑡𝑝1, 𝑡𝑐2) … 𝜇(𝑡𝑝𝑚,𝑡𝑐𝑛)	… … … …	𝜇(𝑡𝑝1, 𝑡𝑐𝑖) 𝜇(𝑡𝑝1, 𝑡𝑐𝑖) … 𝜇(𝑡𝑝𝑚,𝑡𝑐𝑞)

«Vaziyat-Tahdid» moslik bo‘yicha:
𝑁1: (agar 𝑣₁, u holda 𝜇/𝑡₁)
𝑁 = { 𝑁2: (agar 𝑣2, u holda 𝜇/𝑡₂)
𝑁𝑚: (agar 𝑣_𝑛, u holda 𝜇/𝑡_𝑛)
«Tahdid-Chora» moslik bo‘yicha:
𝑁1: (agar 𝑡₁, u holda 𝜇/𝑐₁)
𝑁 = { 𝑁2: (agar 𝑡2, u holda 𝜇/𝑐₂)
𝑁𝑚: (agar 𝑡_𝑛, u holda 𝜇/𝑐_𝑛)

2.6-rasm. Noravshan moslik modelining graf ko‘rinishida berilishi
Yuqorida keltirilganlar asosida axborot muhitining bo‘lishi mumkin bo‘lgan barcha 𝑉 holatlarida unga nisbatan qanday 𝑇 tahdidlar borligini va shu tahdidlarning resursga xavflilik darajasini, shu bilan birga bir vaqtning o‘zida ushbu tahdidlarga qarshi 𝐶 choralar borligini va bu choralarning muayyan tahdidni samarali bartaraf etishga mosligini aniqlash masalasini yechish mumkin.
Korporativ axborot tizimlari xavfsizligini baholashda yuqorida keltirilgan uchta usulning ham bir xil kamchiligi bor. Ya’ni ushbu usullarda axborot xavfsizligini baholash choralarini tanlashda uning himoya qilinuvchi axborot va unga nisbatan tahdidning bahosi e’tiborga olinmaydi.
Axborot xavfsizligi nazariyasidan ma’lumki axborotni himoyalash uchun talab etiladigan usul va vositalarning bahosi axborotning o‘zining bahosidan ortiq bo‘lmasligi, balki unga mutanosib bo‘lishi kerak. Ya’ni
𝐵_𝑐 ≤ 𝐵_𝑟
tenglik bajarilishi kerak. Bu yerda 𝐵_𝑟 – resursning, 𝐵_𝑐 – choraning bahosi [15].
II bob bo’yicha xulosalar
Ushbu bobda:
1. risklarni boshqarish, uning tamoyillari va usullari, vositalari va ularning ishlash prinsiplari haqida batafsil ma’lumotlar tahlili keltirilgan.
2. mavjud risklarni baholash usullari, ularning xususiyatlari tahlili keltirib o’tilgan.
3. axborot xavfsizligini baholashning xususiy noravshan moslik modeli, ishlash prinsipi ushbu bobning mukammal yakuni sifatida keltirib berilgan.
III BOB. KORXONA AXBOROT TIZIMINING AXBOROT XAVFSIZLIGI RISKLARINI BAHOLASH ALGORITMI

1. Korxona tizimi uchun axborot xavfsizligi riskini baholash modeli

Tarmoq –o'zaro bog'langan telekommunikatsiya qurilmalari (serverlar, marshrutizatorlar, kommutatorlar va boshqalar) yig'indisidir. Har bir qurilma telekommunikatsiya tarmog'i tugunlari deb ataladi, u odatda o'zining noyob IP-manzili bilan tavsiflanadi. Turli tugunlarga ularni sozlash maqsadida vakolatli ma'murlar kirishlari mumkin [17].
Har bir uzel indeks orqali raqamlanadi: i = 1, N_p, bu yerda N_p — uzellarning umumiy soni. Shuni esda tutingki, tarmoqning barcha tugunlari bir-biriga ekvivalent emas va ularning normal ish rejimidan chiqishi boshqa darajadagi kritiklikka ega.
Har bir xost har xil turdagi tarmoq hujumlariga zaif bo'lishi mumkin. Shuning uchun, i raqamiga ega bo'lgan har bir tugun uchun qabul qilinadigan zaifliklar to'plamiga mos kelishi kerak:
{^Uik} (^{k = 1, NiK} ₎^, bu yerda N_ik i-uzeldagi umumiy zaifliklar.
Modelni yaratishda barcha tugunlar uchun mumkin bo'lgan zaifliklar soni bir xil bo'lgan holatni ko'rib chiqamiz. Albatta, bu modeldan foydalanishga ba'zi cheklovlar qo'yadi, ammo quyidagilarni e’tiborga olish kerak. Ko'pgina hollarda, turli xil tugunlarga xos bo'lgan AX tahdidi xavfi bir xil sabablarga ko'ra yuzaga keladi, faqat turli darajadagi ehtimollik bilan.
Har bir xost uchun tahdidlarning asosiy turlari qatoriga tarmoq hujumlarining har xil turlari, noqonuniy foydalanuvchilarning uskunalariga jismoniy kirish, tashqi qurilmalar bilan ma'lumot almashish uchun interfeyslarning mavjudligi va boshqalar kiradi [12].
Shuning uchun ko'p hollarda xostning ma'lum bir tahdidlari (zaifliklari) to'plamini aniqlash va uni barcha xostlarga tarqatish kifoya. Biroq, tugunlar butun tizim uchun kritiklik darajasi bo'yicha teng emasligi sababli, riskni baholash modelida barcha tugunlar uchun bir xil to'plamdan foydalanish ma'lumotni loyihalashda kerakli foyda keltirmaydi. Shuning uchun ishda ma'lum bir zaiflik ehtimolini aniqlash uchun boshqa usul qo'llaniladi.

3.1-rasm. Tarmoqning umumiy strukturaviy diagrammasi
Quyidagilar mavjud deb taxmin qilinsa:

1. 
   tarmoqning barcha tugunlari uchun mumkin bo'lgan zaifliklarning to'liq to'plami mavjud (tarmoq hujumlarining har xil turlari, uskunalarga jismoniy kirish va boshqalar). i-tugun uchun bu to'plamni bilan belgilang {^Uik} (^{k = 1, NiK}₎^{. j —} raqamli uzellar uchun{^Ujk} (^{k = 1, NjK}₎ va hokazo
   
2. 
   i va j sonli har qanday tugunlar uchun shunday deb taxmin qilamiz ^NiK = ^NjK, bu bir xil miqdordagi mavjud tahdidlarni (zaifliklar) bildiradi.
   
3. 
   Har bir tugun uchun quyidagi sxema bo'yicha tuzilgan tugun zaifliklarining ehtimollik vektori tushunchasini kiritamiz:
   

bu yerda p_im— i tugunidagi m raqamli zaiflikdan muvaffaqiyatli foydalanish ehtimoli.
Ehtimolliklarning ta'rifi. Ular mutaxassis tomonidan qo'lda yoki ma'lum bir zaiflikdan foydalanish uchun xostga tarmoq hujumlarini yaratish orqali aniqlanadi. Qanday bo'lmasin, m raqami bo'lgan har bir zaiflik uchun uni ishlatish uchun tekshirishlar to'plami ko'rsatilishi kerak:
Bu yerda p_ms - s raqamini tekshirish paytida zaiflikdan m raqamidan muvaffaqiyatli foydalanish ehtimoli.
Shunday qilib, m integral zaiflikni tavsiflash uchun tekshirishning ahamiyatini aniqlaydigan va ekspert tomonidan belgilanadigan turli og'irlik koeffitsientlari bilan Π_m vektorining elementlarining chiziqli birikmasini tuzish kerak. Bu holda bizda:

Bu yerda α_ms m zaiflikdan foydalanish uchun tekshirish s ning ahamiyatini belgilaydigan 1 dan kichik vazn koeffitsienti [18].
Zaiflikni m uzelda ishlatish ehtimolini aniqlaydigan shunga o'xshash integral xususiyatlar tizimning har bir tuguniga kiritilishi kerak - P_im, bu i tugunida zaiflik m dan samarali foydalanish ehtimoli. Shunday qilib, har bir tugun uchun zaifliklardan foydalanish ehtimoli tenzori quyidagi sxema bo'yicha hisobga olinadi:

Ŭims =				…			={Uims}
				…
		…	…	…	…
				…

bu yerda U_ims elementi s ni tekshirishda i tugunida m zaiflikka ega bo‘lish ehtimolini aniqlaydi.

Oddiylik uchun va ko'p hollarda (2.4) da sodir bo'ladigan barcha tekshiruvlarning ahamiyati bir xil deb hisoblasak, barcha koeffitsientlarni qo'yish kerak: α_ims = 1. Bunday holda, zaiflik ehtimoli tensorining shakli soddalashtirilgan:

Ŭims =				…			={Uims}
				…
		…	…	…	…
				…

Endi biz quyidagilarni ta'kidlaymiz. Yuqorida aytib o'tilganidek, har bir zaiflik uchun har xil miqdordagi tekshirishlar va har bir tugun uchun - har xil miqdordagi zaifliklar bo'lishi mumkin. Bunday holda, tensorda (2.5) mavjud bo'lmagan zaifliklar va mavjud bo'lmagan tekshiruvlar uchun tegishli elementni qabul qilish kifoya:
U_ims < ε, bu yerda ε oldindan belgilangan kichik son. Misol uchun, agar 5-tugun uchun, prinsipial jihatdan, 2-raqamli zaiflik bo'lmasa, u holda U_52s < ε elementlarini olish kerak. Aloqa tarmog'ining i-tugunidagi barcha AX tahdidlarining integral xarakteristikasi uchun siz quyidagi qiymatdan foydalanishingiz mumkin:

Bundan tashqari, K_i qiymati qanchalik past bo'lsa, i-tugunning umumiy i AX tahdidi shunchalik past bo'ladi [19].
Endi butun tarmoqning axborot xavfsizligining ajralmas tavsifini olish imkoniyatini ko'rib chiqaylik. Uni hisoblashda ikkita yondashuv bo'lishi mumkin.
Birinchi yondashuv butun telekommunikatsiya tarmog'i uchun har bir tugunning tanqidiyligini hisobga olmaydi va shuning uchun tarmoq axborot xavfsizligining ajralmas darajasini har bir tugunning umumiy axborot xavfsizligi tahdidlarini oddiygina ko'paytirish orqali topish mumkin:

Biroq, bu yondashuv, aslida, umuman telekommunikatsiya tarmog'ining axborot xavfsizligiga ajralmas tahdid darajasini etarli darajada hisobga olmasligi mumkin. Har bir tarmoqda muhim va muhim bo'lmagan qurilmalar mavjud. Misol uchun, agar tarmoq korxonaning tarkibiy bo'linmalarida joylashgan ikkita asosiy asosiy kalitlardan va kirish darajasining kalitlari to'plamidan foydalanishga asoslangan bo'lsa, u holda bitta bo'linmadagi kirish darajasi kalitining jismoniy ishdan chiqishi tarmoqning ishlashiga ta'sir qilmaydi. butun tarmoq sifatida. Biroq, bu yerda shuni ta'kidlash kerakki, tarmoq hujumi bo'lsa, bunday bo'lmasligi mumkin. Shunday qilib, telekommunikatsiya tarmog'ining barcha tugunlarini butun telekommunikatsiya tarmog'ining ishlashi uchun ularning kritiklik darajasiga ko'ra tartiblash printsipial jihatdan zarur. Xususan, quyidagi shakldagi tizim tugunlarining muhim ahamiyatga ega vektorini kiritish mumkin [20]:
w = {w₁, w₂ ,..., w_Np}, bu yerda wi - butun telekommunikatsiya tarmog'i uchun i-tugunning og'irligi (ahamiyati). Og'irligi 0 dan 1 gacha bo'lishi mumkin (eng muhim). Og'irlik koeffitsientlari mutaxassis (auditor) tomonidan tarmoqning blok-sxemasini tahlil qilish asosida aniqlanadi.
Bu holda tarmoq AX xavfining integral darajasi quyidagi shaklning chiziqli kombinatsiyasi bilan aniqlanadi:

Shunday qilib, telekommunikatsiya tarmog'ining axborot xavfsizligiga tahdid darajasini aniqlashning umumiy algoritmi quyidagicha:

1. 
   Telekommunikatsiya tarmog'ining blok-sxemasini tahlil qilish va tugunlarning kritiklik darajasini belgilaydigan w = {w₁, w₂, …, w_Np}vektorini aniqlash.
   
2. 
   Berilgan tarmoq uchun maqbul bo'lgan eng keng tarqalgan (yoki barcha) zaiflik turlarining butun spektrini tahlil qilish va aniqlash (tarmoq hujumlari, binolarga jismoniy kirish va boshqalar) va har bir tugun uchun tugun zaiflik vektorini kompilyatsiya qilish.
   
3. 
   Zaiflik holatini tekshirish vektorining har bir tugunining har bir zaifligi uchun kompilyatsiya qilish.
   
4. 
   (2.5) va (2.6) formulalardan foydalanib, telekommunikatsiya tarmog'ining har bir alohida tuguniga IS xavfining integral darajasini aniqlash.
   
5. 
   (2.9) formula bo'yicha barcha tarmoqlar uchun IS xavfining integral darajasini aniqlash.
   

Shunday qilib, butun tarmogqni tavsiflash uchun har bir tugun uchun ikkita vektorni o'rnatish kerak:
va
.
Ushbu vektorlarning elementlari shartli ehtimollikdir, ma'lum bir zaiflikni ma'lum bir ekspluatatsiya qilish (tekshirish) bilan tizim (tugun) noto'g'ri (ishlamaydigan) holatga o'tadi.
Shunday qilib, yuqoridagi algoritmni amalga oshirish uchun shartli ehtimolliklarni aniqlash uchun texnikani ishlab chiqish kerak p_ms.