Kirish I. Umumiy qism

V. IQTISODIY QISM 
Urug‗lik paxtani terish, tayyorlash va saqlashni ilmiy asoslangan tavsiyalar 
asosida olib borish urug‗lik chigit sifatini oshirishning bosh omilidir. Urug‗lik uchun 
ekilgan paxta maydonlaridagi barcha tadbirlar sifat ko‗rsatkichlari yuqori bo‗lgan 
urug‗lik chigit olishdan iborat. 
Sifatli chigitni yetishtirishda barcha turdagi agrotexnologik jarayonlarni o‗z 
vaqtida sifatli o‗tkizilishi maxsulot sifatini oshishiga olib keladi. Agar agrotexnik 
tadbirlar kechiktirib yuborilsa maxsulotning sifat kursatkilari pasayib ketadi. Bu esa 
o‗z navbatida iktisodiy tomondan ham mahsulot sifatiga qarab narxlarning 
pasayishiga olib keladi. 
Urug‗lik uchun yetishtirilgan paxtaga elita uchun belgilangan narxlarga 100%, 
1 reproduksiya uchun 75%, 2 reproduksiya uchun 50%, 3 reproduksiya uchun 25% 
qo‗shimcha haq to‗lanadi.
Urug‗lik paxta yetishtirishda terishdan oldin aprobatsiya qilinib urug‗lik uchun 
tavsiya etilishi yoki sifatsiz bulsa tovar sortlarga olinishi mumkin. Shunga kura biz 30 
s/ga hosil uchun iqtisodiy samara prognozini hisobladik (5.1 jadval). 
5.1 jadval 
№ 
Ko‗rsatkichlar 
qiymati 
1 
Xosildorlik, s/ga 
30 
2 
jami xarajat, so‗m/ga 
1826485 
3 
jami daromad, so‗m/ga 
2400000 
4 
sof foyda, so‗m/ga 
573515 
5 
1s paxta tannarxi, so‗m 
60882,8 
6 
Rentabellik, % 
31,4 
 
Uruglik paxtani yetishtirib 1 ga maydondan 30 s dan xosil olinib 1 kg paxta 
urtacha 800 so‗mdan sotilganda. Gektariga 1826485 so‗mdan xarajat qilinib, 
2400000 so‗m/ga daromad olinadi, soy foyda 573515 so‗m/ga ni, 1s paxta tannarxi 
60882,8 so‗m ni, Rentabellik 31,4 % ni tashkil etadi. 

---

Uruglik chigitni kayta ishlash texnologiyasi buyicha xisoblar quyidagi formula 
yordamida bajarildi. 


суь
э
я
э
я
ККС
G
Ц
Ц
G
Ц
Ц
Э







)
(
)
(
Bu yerda:
Ц
я 
- Yangi texnologik jarayon tadbiq qilingandan so‗ng olinadigan mahsulot narxi 
Ц 
э
– Eski texnologik jarayon yordamida ishlab chiqarilgan mahsulotning sotilish 
narxi. 
G – Ishlab chiqarilayotgan mahsulot hajmi. 
ККС – Sotiladigan mahsulotga quyiladigan qushimcha qiymat solig‗i, (KKS- 18%) 
Ishlab chikarilgan maxsulot sifati oshishi natijasida erishilayotgan iktisodiy 
samaradorlik hisobi. 












ккс
g
ц
ц
g
ц
ц
э
Э
Я
Э
Я
)
(