Kirish I bob. Hurmat kategosiyasining xususiyatlari

Ilmiy yangiligi: Koreys tilidagi hurmat kategoriyasi hozirgi kunga qadar 

dunyoning ko’plab tilshunoslari tomonidan o’rganilib, o’sha tillar asosida 

tahlil qilingan bo’lsa-da, o’zbek tili bilan moslashtirilib tahlil  qilinishi ilk bor 

o’rganilmoqda.  

O’rganilganlik  darajasi:Koreys tilida hurmat kategoriyasi alohida muhim 

o’rin tutadi. Negaki, hurmat kategoriyasi, uning ekstralingvistik xususiyati ushbu 

xalqning ham muloqot jarayonida, ham madaniy jarayonlarda ham ishlatishi lozim 

bo’lgan  hodisadir.Umumiy olib qaraganda Sharq mamlakatlari orasida Koreya va 

O’zbekiston ko’p jihatdan bir-biriga o’xshab ketadi. Shu sababdan koreys tilida 

mavjud kategoriyalar, ularning o’zbek tili grammatikasi bilan o’xshash va 

noo’xshash tomonlarini o’rganish BMIning bosh maqsadi bo’lib 

qoldi.Mamlakatimizning Koreya bilan iqtisodi, siyosiy, ijtimoiy, madaniy aloqalarni 

rivojlantirib bormoqda. Koreya Respublikasida “biz istiqlol va islohatlar orqali 

taraqiyotga erishmoqdamiz”,degan ibora ko’p qo’llanadi. Bu jumlaning mohiyati 

---

sharqona mehmondo’st va mehnatsevar koreys xalqining tabiatida ham namoyon 

bo’ladi. Koreya Respublikasi Osiyo -Tinch okeyani mintaqasi davlatlari orasida 

O’zbekiston mustaqilligini birinchilar qatorida tan olgan davlatdir. 

Mamlakatimizning savdo-iqtisodiy hamkorligini yanada rivojlantirish yo’lidan 

bormoqda. Hamkorlikda ko’plabyirik loyihalar amalga oshirilib, zamonaviy 

raqobatdosh mahsulotlar ishlab chiqarish yo’liga qo’yilib, sanoatning yangi 

tarmoqlari  o’zlashtirilmoqda.Madaniyat va sa’nat, ilm-fan, ta’lim va boshqa qator 

sohalarni o’z ichiga olgan ijtimoiy majmuaga ham kata e’tabor qaratiladi. Koreya 

xalqaro agentligi (KOICA) ijtimoiy sohadagi aloqalar rivojiga  salmoqli hissa 

qo’shmoqda. Aloqalar rivojlanib borgan sari koreys tili, koreysma’daniyati, tarixi, 

urf-odatlari, odamlarning turmush-tarzi va boshqalarga bo’lgan qiziqish 

kuchaymoqda. Xozirga koreys tilini o’rganayotganlar koreys tili bilan birgalikda, 

yuqorida sanab o’tilgan Koreyaning o’ziga tortadigan tomonlarini ham 

o’rganishmoqda.Koreys tili ham o’zining boy tarixiy sahifalari bilan odamni lol 

qoldiradi. Buni koreys tilini o’rganish jarayonida yaqqol ko’rish mumkin.  

Hozirda yurtimizda xorijiy tillarga bo’lgan e’tibor kuchaymoqda. Bu haqda 

Prezidentimiz Islom Karimov shunday deydilar:  -  “Bugun jahon hamjamiyatidan 

o’ziga  munosib o’rin egallashga intilayotgan mamlakatimiz uchun, chet ellik 

sheriklarimiz bilan hamjihatlikda, hamkorlikda o’z buyuk kelajagini qurayotgan 

halqimiz uchun xorijiy tillarni mukammal bilishning ahamiyatini baholashning 

hojati yo’qdir”. Koreys tili ham ingliz, fransuz, nemis tili kabi chet tillari qatorida 

keng miqyosida o’rganilmoqda.Bular davlatlarimiz o’rtasidagi aloqalarning 

rivojlanib borayotganidan hamda koreys tiliga bo’lgan talabning oshayotganligidan 

dalolat beradi.Hozirda Toshkent va Samarqand oliy  o’quv yurtlarida koreys tili 

yo’nalishlari ochilgan bo’lib, u yerda talabalar koreys tili va adabiyoti hamda 

Koreya tarixi, ma’daniyati, iqtisodiyoti bo’yicha tahsil olmoqdalar. Bularning 

barchasi yoshlarning ilm-fanni chuqur egallashlari uchun yaratib berilgan ulkan 

shart-sharoitlar hisoblanadi. Mustaqillikka erishgandan keyin yoshlarga, ayniqsa 

yoshlarning ta’lim-tarbiyasiga bo’lgan e’tibor kuchayadi. Prizidentimiz Islom 

Karimov ta’kidlaganlaridek, “Yoshlarni jahon fani va bilimlari xazinasidan 

---

bahramand qilishga katta e’tibor berilmoqda.”Buni amalga oshirilayotgan 

isolohatlarda yaqqol ko’rishimiz mumkun. 

BMIda o’rganilayotgan mavzu 

권재일 “ 한국어 통사론 ”

4

, 

남 기 심 “ 표준국어 문법론” 

5

, 

고  영  근. “한국의  언어  연구”

6

olim va tilshunoslarning darslik kitoblarida keng 

o’rganilgan ekan.