|
Ишлаб чиқариш жараёнларини саноат корхоналарида ташкил қилиш
Корхоналарда ишлаб чиқариш – бу, жамият аъзоларининг яшаши, мамлакатнинг ривожи, тараққиёти учун зарур бўлган моддий ва маънавий бойликларни яратиш жараёнидир.
Кишилик жамияти тараққиётининг ҳамма босқичларида корхоналарда ишлаб чиқариш бўлган ва келгусида ҳам бўлади. Жамият истеъмол қилмасдан тура олмаганидек, ишлаб чиқармасдан ҳам тура олмайди. Корхоналарда ишлаб чиқариш жамият миқёсида рўй беради. Назариётчи олим ва мутахассислар жамият билан боғланмаган корхоналарда ишлаб чиқаришбўлиши мумкин эмаслигини, корхоналарда ишлаб чиқариш доимо муайян тарихий ва ижтимоий эканлигини илмий равишда исботлаб берганлар. Корхоналарда ишлаб чиқариш жамият миқёсида рўй бергани туфайли уни ижтимоий корхоналарда ишлаб чиқариш деб атайдилар. Ижтимоий корхоналарда ишлаб чиқариш ўзининг бир-бирини тақозо қилувчи икки томони – ишлаб чиқарувчи кучлар ва корхоналарда ишлаб чиқариш муносабатлари билан ифодаланади. Уларнинг бирлиги корхоналарда ишлаб чиқариш ташкил этади. Ижтимоий корхоналарда ишлаб чиқариш жараён сифатида ривожланади ва такомиллашиб боради. Корхоналарда ишлаб чиқариш жамиятнинг тараққиётини, ижтимоий тузилишини, ғоявий қарашларини, сиёсий ташкилотларини белгилаб беради. Ижтимоий корхоналарда ишлаб чиқаришнинг ҳарактери, тавсифи асосида жамият устқурмаси ташкил топади. Ижтимоий корхоналарда ишлаб чиқаришнинг ҳарактери иш кучи билан корхоналарда ишлаб чиқариш воситаларининг қўшилиш ҳарактерига қараб белгиланади. Корхоналарда ишлаб чиқаришнинг ижтимоий шакллари қандай бўлса ҳам, ходимлар ва корхоналарда ишлаб чиқариш воситалари ҳамиша шу корхоналарда ишлаб чиқаришнинг омиллари бўлиб қолаверади. Умуман, корхоналарда ишлаб чиқариш учун улар қўшилиши керак. Ижтимоий тузумнинг айрим иқтисодий даврлари ана шу қўшилишнинг алоҳида хусусиятига ва қандай усул билан амалга оширилишига қараб бир-биридан фарқ қилади.
Корхоналарда ишлаб чиқариш муайян корхоналарда ишлаб чиқариш усулига хос объектив иқтисодий қонунларга мувофиқ тараққий этади. Корхоналарда ишлаб чиқаришнинг ривожланиши, аввало, меҳнат қуролларининг ўзгариши ва мукамаллашиши билан кишиларнинг корхоналарда ишлаб чиқариш муносабатларида ҳам ўзгариш содир бўлади. Бу жараёнда инсонлар ўртасидаги муносабатлар кенгаяди ва чуқурлашади. Мамлакатимиз иқтисодиётида инвеститсияларнинг алоҳида ўрни бор, улар давлат ва жамиятимиз ривожида алоҳида ўрин эгаллайди. Бугунги кунда биз саноатни ривожлантирмасдан туриб иқтисодиётимизнинг келажагини таъминлай олмаймиз. Саноат корхоналарда ишлаб чиқариши соҳаси ички бозоримизни рақобатдош ва сифатли маҳсулотлар билан тўлдиришда, аҳолини иш билан таъминлаш ва шу аснода уларнинг муносиб даромад топиши, фаровонлигининг ошиб боришига эришишда энг асосий омиллардан бири ҳисобланади ҳамда жамиятимизнинг ижтимоий-сиёсий таянчи ва пойдевори бўлган мулкдорлар синфининг, яъни ўрта синфнинг шаклланиши ва мустаҳкамланишини таъминлайди. Бунинг учун эса хорижий инвеститсияларни кенг жал қилишни амалга оширишимиз керак. Ушбу мақсадда мамлакатимизнинг инвеститсия салоҳиятини тўла намоён этиш чора – тадбирлар, “Йўл ҳариталари” ишлаб чиқилиши керак. Ўзбекистон иқтисодиётига сармоя киритишга интиладиган инвесторлар учун ҳудудлар ва тармоқлар бўйича инвеститсия лойиҳаларини пухта шакллантира олсак, бу масалада ижобий натижага эришиш мумкин. Бу борада эркин иқтисодий зоналар ва кичик саноат зоналарида бизнес субъектларини жойлаштириш, уларга имтиёз ва преферентсиялар беришни ташкилий ва ҳуқуқий жиҳатдан тартибга солиш лозим. Биринчи навбатда, экспортга маҳсулот чиқараётган, инноватсион ва юқори технологик ишлаб чиқаришни йўлга қўйган тадбиркорларга ва чет эллик инвесторларга шундай имконият яратиш керак. Шунинг учун ҳам мамлакатимиз Президенти Шавкат Мирзиёев томонидан 2019 йил «Фаол инвеститсиялар ва ижтимоий ривожланиши йили» деб номланди. Саноат корхоналарда ишлаб чиқаришининг миллий иқтисодиётдаги аҳамияти унинг иқтисодиётда рақобат муҳитини таъминлаш, истеъмолчилар учун маҳсулот ва хизматлар етказиб бериш, янги иш ўринларини яратиш ва бандликни таъминлаш, бозор тизимининг мослашувчанлигини ошириш, илмий-техникавий инқилобни жадаллаштириш, ресурсларни корхоналарда ишлаб чиқаришга сафарбар этиш, солиқ тушумлари ҳажмининг ўсишини таъминлаш, аҳоли даромадлари даражасини барқарорлаштириш каби омиллар билан белгиланади. Корхоналарда ишлаб чиқаришнинг ривожланишини таъминлаш учун уни ташкил этиш ва бошқариш, унинг келажагини башорат қилиш, ҳозирги аҳволини таҳлил этиш ва натижаларини ҳисоб-китоб қилиш керак бўлади. «Корхоналарда ишлаб чиқаришни ташкил этиш» тушунчасига таъриф берадиган бўлсак: «Корхоналарда ишлаб чиқаришни ташкил этиш» - бу, жонли меҳнат жараёни билан корхоналарда ишлаб чиқариш элементлари (машина-механизмлар, асбоб- ускуналар ҳамда бошқа меҳнат қурилмалари)дан фойдаланиш жараёнини самарали ва оқилона ташкил этишдир». Корхоналарда ишлаб чиқаришни ташкил этишдан мақсад корхона учун ажратилган моддий, меҳнат ва молиявий имкониятлардан мумкин қадар яхшироқ фойдаланиш, режа топшириқларини энг яхши кўрсаткичлар билан бошқаришдир. Корхоналарда ишлаб чиқаришни ташкил этиш илм-фан сифатида тушунилганда унинг вазифаси ижтимоий корхоналарда ишлаб чиқаришда ва унинг тармоқларида жамиятнинг иқтисодий қонунларини қўллаш йўлларини ҳамда шу қонунларга асосланган ҳолда давлатнинг хўжалик сиёсатини ҳаётга тадбиқ этиш усулларини ўрганишдан иборат. Корхоналарда
Ишлаб чиқаришни ташкил этиш корхоналарда ишлаб чиқаришнинг энг маъқул усулларини, зарур асбоб-ускуналарини танлаш, турли корхоналарда ишлаб чиқариш соҳаларининг мутаносиб ва узлуксиз ишлашни таъминлаш, корхоналарда ишлаб чиқариш графигининг бузилишига йўл қўймаслик, корхона ва тсехларда корхоналарда ишлаб чиқариш эстетикаси, санитарияси, меҳнат муҳобосқичси ва техника хавфсизлиги талабларига мос келадиган шароитларни яратиш, демакдир. Корхоналарда ишлаб чиқаришни ташкил этиш ва уни юксак даражага кўтаришда режалаштириш муҳим аҳамиятга эга. Режалаштириш туфайли корхоналарда ишлаб чиқариш жараёни бошқарилади ва тартибга солиб турилади. Республикамизда саноат корхоналарда ишлаб чиқаришини ҳар томонлама қўллаб-қувватлаб, уларни ички ва ташқи бозорда рақобатлаша оладиган, сифатли маҳсулот корхоналарда ишлаб чиқариш ва хизматлар кўрсатишни изчил йўлга қўя оладиган мустаҳкам иқтисодий соҳага айланишини таъминлаш лозим. Республика Президентининг бир қатор фармонларида, турли йиғинлардаги маърузаларида, Вазирлар Маҳкамасининг қарорларида корхоналарда ишлаб чиқаришни ташкил этишни яхшилашга, у ерда фаолият кўрсатаётган раҳбарларнинг малакаси ва билимларини оширишга қаратилган тадбирлар мукаммал кўрсатилган.
Do'stlaringiz bilan baham: |
