Kirish. Fanning asosiy maqsadi va vazifalari

XVIII asr boshlarida Angliyada bunday qurilmalarni unumdorligini oshirish maqsadida kameralar o‘rniga Rashig xalqlari solingan minoralar ishlatila boshlandi; ularning unumdorligi kameralariga qaraganda bir necha o‘n marotaba katta edi. Shunday qilib, minorali usul yaratilgandir. Rossiyada birinchi sulfat kislota qurilmalari 1803 yilga to‘g‘ri keladi. Minorali usulda 75% gacha quyuqlikga ega bo‘lgan sulfat kislota olingan. Nitroza usuli bilan bundan yuqori konsentratsiyaga ega bo‘lgan sulfat kislota ishlab chiqarish mumkin emas, ya’ni oleum ishlab chiqarib bo‘lmaydi. Bunday quyuq va toza sulfat kislota eritmasini faqat kontakt usuli bilan ishlab chiqarish mumkin. Kontakt usulida SO2 ni SO3 ga oksidlash to‘g‘ridan-to‘g‘ri qattiq katalizator ishtirokida yuqori xaroratda (450o C) gaz xolatdagi quyidagi gomogen reaksiya bo‘yicha amalga oshiriladi:

• XVIII asr boshlarida Angliyada bunday qurilmalarni unumdorligini oshirish maqsadida kameralar o‘rniga Rashig xalqlari solingan minoralar ishlatila boshlandi; ularning unumdorligi kameralariga qaraganda bir necha o‘n marotaba katta edi. Shunday qilib, minorali usul yaratilgandir. Rossiyada birinchi sulfat kislota qurilmalari 1803 yilga to‘g‘ri keladi. Minorali usulda 75% gacha quyuqlikga ega bo‘lgan sulfat kislota olingan. Nitroza usuli bilan bundan yuqori konsentratsiyaga ega bo‘lgan sulfat kislota ishlab chiqarish mumkin emas, ya’ni oleum ishlab chiqarib bo‘lmaydi. Bunday quyuq va toza sulfat kislota eritmasini faqat kontakt usuli bilan ishlab chiqarish mumkin. Kontakt usulida SO2 ni SO3 ga oksidlash to‘g‘ridan-to‘g‘ri qattiq katalizator ishtirokida yuqori xaroratda (450o C) gaz xolatdagi quyidagi gomogen reaksiya bo‘yicha amalga oshiriladi:
• SO2(g) + 0,5O2(g) = SO3(g) + Q16 (2.18.)
• Bu erda hosil bo‘lgan SO3 (g)ni suv bilan yuttirib, sulfat kislotaning xoxlagan quyuqlikdagisini ishlab chiqarish mumkin:
• SO3(g) + H2O(s) = H2SO4(s) + Q17 (2.19.)
• Bu kontakt usuli ham asosan avval Angliya, so‘ng Germaniya olimlari tomonidan topilgan. Xozirgi vaqtda butun dunyoda ishlab chiqarilgan sulfat kislotasining 97-98% kontakt usuli bilan ishlab chiqarilsa, faqat 2-3% ginasi nitroza usuli bilan ishlab chiqariladi