Kirish. Elektr yuritma asoslari

19 MAVZU
«GENERATOR MOTOR» TIZIMNI ELEKTR YURIT­MALAR. «TIRISTORLI UZGARTIRGICHMOTOR» TIZIMLI ELEKTR YURITMALAR. ASINXRON ELEKTR YURITMALARDA UTISH JARAYONLARI.
Dvigatel xarakteristika 3 bo‘ylab ishga tushiriladi. Tezlik ₁ ga teng bo‘lganda va tok I₂ qiymatigacha kamayganda, K1 kontakt yordamida R_yak1 yakor zanjirdan chiqariladi va dvigatel xarakteristika 2 ga o‘tib, u bo‘yicha tezlashishni davom ettiradi. Tezlik ₂ ga teng bo‘lganda esa, K2 kontakti orqali R_yak2 yakor zanjiridan chiqariladi va dvigatel tabiiy xarakteristika 1 bo‘ylab tezlashadi.
4.7-rasmda ko‘rsatilgan xarakteristikalarni olishni tapminlovchi rezistorlarning qarshiligini xisoblash (4.17) formulasi orqali amalga oshiriladi.

Dvigatel tezligini magnit oqimini o‘zgartirish yordamida rostlash

Magnit oqimini o‘zgartirish asosan tezlikni rostlash uchun ishlatiladi. Bu usul, EYU larda, o‘zining amalga oshirishidagi soddaligi va tejamli bo‘lganligi uchun keng qo‘llaniladi, chunki rostlash dvigatelni nisbatan kichik quvvatli qo‘zg‘atish zanjirida bajariladi va bu erda ko‘p quvvat yo‘qotishlar kuzatilmaydi.

4.9-rasm Mustaqil qo‘zg‘atishli O‘TD ni qo‘zgatish tokini rostlash sxemalari:a-qo‘zg‘atish cho‘lg‘ami zanjiriga rezistor ulash orqali, va boshqariladigan to‘g‘rilagich (BT) orqali

Bu usul ishlatilganda, odatda(4.8-rasmdagi A nuqta), qo‘zg‘atish toki kuchini ozaytirish xisobiga, magnit oqimi nominalga nisbatan kamaytiriladi. Buni quyidagicha tushintirish mumkin:


4.8-rasm. O‘TDni magnitlanish egri chizig‘i


1. Magnit oqimini ko‘paytirish qo‘zg‘atish tokini nominalga nisbatan oshirishni talab qiladi, bu esa qo‘zg‘atish chulg‘amini qo‘shimcha qizishiga olib keladi.
2. Dvigatel shunday xisoblangan va yaratilganki, uning magnit tizimi to‘yinishga yaqin bo‘ladi, shuning uchun qo‘zg‘atish tokini oshirish magnit oqimini sezilarli ko‘payishiga olib kelmaydi.
Qo‘zg‘atish tokini rostlash uchun qo‘zg‘atish zanjiriga qo‘shimcha rezistor R_kk ulash (4.9, a-rasm) yoki qo‘zg‘atish cho‘lg‘amini boshqariladigan to‘g‘rilagich BT orqali (4.9, b-rasm) kuchlanish bilan tapminlash kerak bo‘ladi. To‘g‘rilagichning chiqish signali U_chik boshqarish signali U_bosh orqali rostlanadi.
Bu sxema, berk EYU larda ishlovchi katta quvvatli dvigatellarni qo‘zg‘atish tokini keng ko‘lamda rostlash uchun qo‘llaniladi.
(4.7) ifodaga muvofiq, magnit oqimini kamaytirish ideal salt yurish tezligini _o oshishiga olib keladi. Qisqa tutashuv toki I_kt=U/R_ya magnit oqimiga bog‘liq bo‘lmaydi va uning o‘zgarishi bilan o‘zgarmay qoladi. SHuning uchun, barcha sunHiy elektromexanik xarakteristikalar I () koordinatalari (0.I_kt) bo‘lgan nuqtadan o‘tuvchi to‘g‘ri chiziqlar to‘plamidan iborat bo‘ladi (4.10, a-rasm).
Qisqa tutashuv momenti M_qt =kFI_kt esa magnit oqimi F kamaytirilganda, kamaya boradi, chunki I_kt =const. Natijada, mexanik xarakteristikalar M(), 4.10, b-rasmda ko‘rsatilgan ko‘rinishdagi to‘g‘ri chiziqlardan iborat bo‘ladi.