Kirish. Elektr yuritma asoslari

4.6-rasm. Mustaqil qo‘zg‘atishli O‘TD ni o‘tish rejimlaridagi toki va momentini yakor zanjiridagi rezistorlar yordamida chegaralash.


R_tu=[(U+E)/I_j]-R_ya=(2U/I_j)-R_ya (4.22)

Dvigatel toki va momentini rostlash uchun, bapzida yakor zanjiriga rostlanuvchi rezistor kiritiladi, bu ikki yoki undan ortiq sunHiy xarakteristikalarni xosil qilish imkonini beradi, tok va momentlarni o‘zgarish chegaralarini toraytiradi va shu bilan birga ularni rostlash aniqligini oshiradi. Bu xollarda rezistor mos sondagi bosqichlarga bo‘linadi va bu bosqichlar tezlashishi yoki sekinlashishi davomida ketma-ket yakor zanjiridan chiqariladi yoki unga ulanadi. Qo‘shimcha rezistor bosqichlarining soni m yakordagi tokni o‘zgarish chegaralari bilan bog‘langan (I₁ = I_j va I₂)

m=lg (I₂/I₁)/lg (I₁ R_ya/U) (4.23)

bunda I₂ - o‘tish toki.

Dvigatelni ishga tushirish uchun foydalaniladigan ikki yoki undan ortiq sunHiy xarakteristikalar to‘plami ishga tushirish diagrammasi deyiladi (4.7-rasm). Uni xisoblash va qurishda berilgan ko‘rsatkichlar bo‘lib: ruxsat etilgan tok I_j yoki moment M_j, yuklama toki I_s yoki moment M_s; tok (moment)ni o‘zgarish chegaralari yoki sunHiy xarakteristikalar soni m (u ishga tushirish rezistorlarining bosqichlari soniga mos tushadi) xisoblanadi.

4.7-rasm.Mustaqil qo‘zg‘atishli O‘TD ni ishga tushirish diagrammasi

Bu diagrammani, I_j, I_s va xarakteristikalar soni m=2 ga teng deb berilgandagi qurishning tartibi bilan tanishamiz.

1. 
   Dvigatelni tabiiy xarakteristikasi 1 quriladi (4.7, a-rasm);
   
2. 
   Abssissasi I₁=I_j=(2,0 - 2,5)I_n yoki M=M_j ga mos vertikal chiziq o‘tkaziladi.
   
3. 
   a va v nuqtalari orqali koordinatalari (_o, 0) va (0, I_j) bo‘lgan sunHiy xarakteristika 3 o‘tkaziladi. Bu xarakteristika yakor zanjiriga ishga tushirish rezistorining ikkala bosqichi R_yak1 , R_yak2 to‘la ulanganiga mos bo‘ladi (4.7, b-rasm).
   
4. 
   O‘tish toki I₂ quyidagi ifoda orqali topiladi I₂=(1,1 - 1,2 ) I_c va bu tokka mos vertikal chiziq o‘tkaziladi.
   
5. 
   Bu chiziqni xarakteristika 3 bilan kesishish s nuqtasidan tok I₁ ga teng abssissaga ega bo‘lgan vertikal chiziq bilan d nuqtada kesishadigan gorizontal chiziqni o‘tkazamiz.
   
6. 
   a va d nuqtalari orqali sunHiy xarakteristika 2 o‘tkaziladi, e nuqta orqali esa -yana bir, tabiiy xarakteristika 1 bilan f nuqtada kesishuvchi gorizontal chiziq o‘tkazamiz.
   
7. 
   c, d, e, f nuqtalarning abssissalari I₁ va I₂ bo‘lgan vertikal chiziqlarga aniq tushirish uchun I₂ tokining qiymatini tanlash amalga oshiriladi.