Kirish astronomiya predmeti va uning masalalari

---

KIRISH 

 

  

Astronomiya  predmeti  va  uning  masalalari.  Astronomiya–koinot  haqidagi 

fan  bо‘lib,  u  osmon  jismlari  va  ularning  tizimlarini  kelib  chiqishi,  rivojlanishi, 

tuzilishi  hamda  harakatini  о‘rganadi.  Shuningdek,  Quyosh,  yulduzlar,  sayyora  va 

ularning  yо‘ldoshlari,  kometalar,  meteor jismlar,  tumanliklar, yulduzlararo  fazoni  

tо‘ldirib turadigan barcha materiyani о‘rganadi. 

  

Astronomiya  osmon  jismlarini  holati,  harakati,  tuzilishi  va  rivojlanishini 

о‘rganib,  butun  Koinotni  tuzilishi  va  rivojlanishi  haqidagi  Olamning  astronomik 

manzarasini  tasavvur  qila  olishimizga  yordam  beradi.  «Astronomiya»  sо‘zi  2  ta 

grekcha  sо‘zdan:  «astron»–yulduz,  yoritgich  va  «nomos»–qonun  degan  ma’no 

beradi. 

  

Osmon  jismlarini о‘rganishda astronomiya о‘z oldiga ketma–ket yechilishini 

talab qiladigan uchta asosiy masalani qо‘yadi: 

  

1.Osmon  jismlarini  kо‘rinma,  keyin  esa  haqiqiy    holatini  va  ularni  fazodagi 

harakatini о‘rganish, shuningdek ularni shakli va о‘lchamlarini aniqlash. 

  

2.Osmon jismlarining  fizik tuzilishini о‘rganish, ya’ni fizik sharoitini (zichligi, 

temperaturasi va boshqa xususiyatlari) kimyoviy tarkibi va shu osmon jismlarining 

sirti va ichki qismlarini ilmiy tadqiq qilish. 

  

3.Aynan  osmon  jismlari  va  ular  sistemalarini  tadrijiy  bosqichlari, 

shuningdek, kelib chiqishlari hamda rivojlanish muammolarini yechish. 

  

Birinchi  masala    savollari  qadimiy  о‘tmish  davrlardan  boshlangan  uzluksiz 

uzoq  kuzatish  yо‘li  bilan  yechiladi,  shuningdek  300  yilga  yaqin  hatto  ilgari  aniq 

bо‘lgan mexanika qonunlari asosida yechiladi. Shuning uchun astronomiyaning bu 

---

sohasida    biz  anchagina  boy  ma’lumotlarga  egamiz,  ayniqsa,  Yerga  yaqin 

solishtirilgan osmon jismlari uchun. 

  

Biz osmon jismlarini fizik tuzilishi haqida kamroq bilamiz. Ikkinchi masalaga 

tegishli  savollarni  yechilishi  bundan  100  yil  oldin,  asosiy  muammolar  esa–faqat 

oxirgi  yillarda yechilmoqda. 

  

Uchinchi  masala  oldingi  ikkitasidan  murakkabroq  bо‘lib,  uning 

muammolarini  yechish  uchun  osmon  jismlari  va  Koinotni  tobora  о‘rganish 

borasida  zamonaviy  kosmonavtikaning  ulkan  hissalari  astronomiya  sohasida 

bizning bilimimizni yana boyitmoqda.