Kirish Asosiy qism Galogenlarning umumiy tavsifi

Galogenlarning vodorodli birikmalari

Galogenlarning amaliy jihatdan eng mihim birikmalari vodorod galogenidlar bilan galogenid kislotalarning tuzlaridir.

Vodorod galodenidlarning hammasi ham o’tkir hidli rangsiz gaz bo’lib, suyuqlikka oson aylanadi. Vodorod galogenidlar suvda juda yaxshi eriydi. Masalan, 0 oC da 1 hajm suvda 500 hajmgacha vodorod xlorid eriydi; vodorod bromid va vodorod yodidning eruvchanligi ham taxminan shunga yaqin keladi. Vodorod ftorid suvda cheksiz eriydi.

Vodorod galogenidlarning suvdagi eritmalari tipik kislotalardir. Ular eng kuchli kislotalar qatoriga (HF dan tashqari) kiradi.

HF → HCl → HBr → HJ

bu qatorda kislota kuchi va qaytaruvchilik xossalari ortib boradi.

Galogenlarning kislorodli birikmalari

Galogenlar kislorod bilan bevosita birikmaydi, shu sabadan ularning kislorodli birikmalari bilvosita usullar bilan hosil qilinadi. Bu birikmalar bir muncha beqaror moddalar qatoriga kiradi. Ularning ichida eng barqarorlari kislorodli kislotalar tuzlari bo’lsa, oksidlar eng beqarorlardir. Galogenlar kislorodli hamma birikmalarda (ftordan tashqari) musbat oksidlanish darajasiga ega bo’ladi.

Ftorni kislorodli birikmalari uchta: OF2 − kislorod ftorid, O2F2 − kislorod diftorid, O3F2 − ozon diftorid.

Ftorning kislorodli kislotalari va ularning tuzlari olingan emas.

Xlor bilan kislorod bevosita birikmaydi, lekin bilvosita yo‘llar bilan xlorning quyidagi oksidlari olingan:

Cl2O, ClO2, Cl2O6 (yoki ClO3), Cl2O7.

Shuningdek, ClO2 va Cl2O parchalanganda oraliq mahsulot sifatida ClO hosil bo‘lishi ham isbot qilingan.

Xlorning quyidagi kislotalari mavjud: HClO, HClO2, HClO3 va HClO4

Hozirgacha bromning quyidagi oksidlari olingan: BrO2 − brom dioksid, Br2O − dibrom oksid va BrO3 − brom trioksid.

Bromning kislorodli kislotalari uchta: HBrO, HBrO3 va HBrO4.

Yodning J2O va J2O5 tarkibli oksidi ma’lum. J2O5 yodning yagona barqaror oksidi hisoblanadi.

Bundan tashqari J2O4, J4O9 kabi oksidlar ham ma’lum. Lekin bu moddalarni yodat kislotaning yod va JO+ bilan hosil qilgan tuzlari J(JO3)3 va JO(JO3) deb qarash mumkin.

Yodning kislorodli kislotalari: HJO, HJO3 va HJO4 lardir.