Kirish. 1 Maruza Boyitish jarayonlarida texnika xavfsizligi qoidalari. Reja: Boyitish jarayonida umumiy xavfsizlik talablari

36 Mavzu Moylash materiallari haqida umumiy tushuncha

Ishqalanish bo‘g‘imlarini moylash uchun mineral yog‘lar sifati va ularni baholash usullari tegishli GOST yoki TU bilan belgilanadi. Yog‘larni baholashda quyidagi xususiyatlarni hisobga olish kerak. Qovushqoqlik – yog‘ni moylovchi modda sifatida yaroqliligini aniqlovchi asosiy xususiyat. U yog‘ni uning zarrachalari orasida qarshiligini ko‘rsatish qobiliyatini aks ettiradi. Bunday zarralar molekulalarning bir-biriga nisbatan joyini o‘zgartirishga intiluvchi tashqi kuchlarga qarshilik ko‘rsatadi. Yog‘ zarralarining qarshiligi qancha katta bo‘lsa, uning qovushqoqligi yuqori, lekin, shunga qaramay, uning zarralari harakatchan bo‘ladi. Yog‘ning qovushqoqligi dinamik va kinematik bo‘ladi. Dinamik qovushqoqlikning o‘lchov birligi paskal-sekund. Kinematik qovushqoqlik yoki ichki ishqalanishning solishtirma koeffitsiyenti – bu bir xil haroratda suyuqlik dinamik qovushqoqligining uning zichligiga bo‘lgan nisbati. Kinematik qovushqoqlikning o‘lchov birligi m2 /sek. Yog‘ni birlamchi almashtirish sozlash ishlari tugallanganda, ya’ni 12–15 sutka ishlagandan keyin amalga oshiriladi. Keyinchalik yog‘ni almashtirish muddatlari chegaralanmaydi va ish sharoitiga, yog‘ning sifatiga va yog‘lash tizimiga bog‘liq. Yog‘ning qovushqoqligi 25–30%, kislotaliligi sirkulatsion moylash sistemasida 3–5 mg. KON 1 g yog‘ga 7 mg kon karter moylashda; qattiq zarralarning miqdori (mexanik qo‘shimchalar) 0,2% dan, suv esa 2,5% dan oshmasligi kerak. Moylash tizimi apparatlar zanjirida filtrlar ishtirok etmasa, yog‘ ishlatilgandan 1000–1500 soat o‘tgach filtrlanadi. Ishlatib bo‘lingan yog‘lar regeneratsiya qilinadi, ya’ni tozalanadi. Yog‘ni tozalashning asosiy usuli tindirishdan so‘ng sentrifugalash. Filtr-presslar yog‘larni mexanik aralashmalardan tozalash uchun ishlatiladi. Barcha vazirlik va muassasalar o‘zlariga tegishli korxonalarda ishlatilgan industrial, kompressor, turbin va transformator yog‘larning regeneratsiyasini ta’minlashlari kerak. Neft bazalari ishlatilgan yog‘larni belgilangan me’yorlarga asosan yig‘ish sharti bilan yog‘larni chiqaradi.

Yiliga 50 tonnagacha toza yog‘ ishlatadigan korxonalarda regeneratsiya moslamalarini qo‘llash maqsadga muvofiq emas, ishlatilgan yog‘lar neft bazalariga topshiriladi. 50 tonnadan ortiq yog‘ ishlatiladigan korxonalarda ishlatilgan yog‘larni statsionar moslamalarda regeneratsiya qilinadi.

Konsistent (plastik) moylar – mineral yog‘larning tabiiy va sintetik yog‘ kislotalari (kalsiyli, natriyli, litiyli va boshqa sovunlar) bilan yoki qattiq uglevodorodlar (parafin, serezin) bilan mexanik aralashmasi. Konsistent moylarning asosiy ko‘rsatkichlari: – penetratsiya – moyning yumshoqlik darajasini xarakterlaydi. Penetratsiya soni qanchalik ko‘p bo‘lsa, moy shuncha yumshoq bo‘ladi va u moylash tizimi bo‘ylab shuncha oson haydaladi; – tomchi tushish harakati – moylash apparatida qizdirilganda birinchi tomchi tushish harakati. Odatda, tomchi tushish harakatidan 10–20 o C pastroq harakatda ishlatiladi. Tashqi ko‘rinish jihatidan konsistent moylar, asosan, och sariqdan to‘q jigarranggacha. Konsistent moylarning zichligi, odatda, 0,95 g/sm3 .