Kino, televideniye va radio sanati

16 

 

I.2. Zamonaviy qо‘g‘irchoq teatrida aktyorlik san’atining о‘ziga xos 

xususiyatlari 

 

Tomosha  san’atlari  ichida  eng  mо‘jizakor,  eng  sirli  va  eng  quvnoq  san’at  bu 

qо‘g‘irchoq teatri san’atidir. Bunda har bir buyum, har bir asar, har bir harakat faqat 

bolalar  –  yosh  tomoshabinlarning  miriqib  hordiq  chiqarishlari  uchun  xizmat  qiladi. 

Qо‘g‘irchoqbozlar  qо‘g‘irchoqqa  gо‘yoki  jon  bag‘ishlab,  bolaning  gul  kabi  nozik 

qalbida  mо‘jizaviy  g‘alayonlar,  tiniq,  beg‘ubor  nigohlarida  hayratlanarli  dunyoni 

yaratadilar.  Qо‘g‘irchoq  teatriga  bir  marta  kelgan  bola  bu  yerni  hamisha  qumsab 

yurishi  tabiiy.  Ertaklar  dunyosini  bolalarning  kо‘z  о‘ngida  yaratib   beradigan 

qо‘g‘irchoqbozlarning   bitta  spektakli  tayyor  bо‘lishi  uchun  bir  necha  oylar  kerak 

bо‘ladi. Avval yangi pesaning muhokamasi, keyin pesa qahramonlari qiyofasi, sahna 

bezaklari,  dekoratsiyalar  muhokamasi,  undan  sо‘ng  rassomning  qо‘g‘irchoqlarni 

yasashi  va  ularga  о‘ziga  xos  xarakter  berishi  jarayoni.  Keyingi  navbat  rejissor  va 

aktyorlarning qо‘g‘irchoqlar bilan  ishlashiga keladi.  Va  nihoyat  repetitsiyalar  tugab 

premyera namoyish etilishi vaqtida qо‘g‘irchoqbozlar necha oylar davomida qilingan  

mehnatlarining  mahsulini  bolalar  qanday  qabul  qilayotganlarini  kuzatishni 

boshlaydilar. Ular о‘z rollari  bilan yosh tomoshabinlarni  qо‘g‘irchoqlar dunyosining 

sehrli  olamiga  olib  kirib  ketadilaru,  о‘zlari  ijro  etayotgan  qushlar,  о‘simliklar, 

xayvonlar va boshqa buyumlar bilan bolalarning ochiq muloqotda bо‘layotganlarini 

kо‘rib, sezib, his etib turadilar. Xuddi shu vaqtda sahnadagi sirli harakatlarga ishonch 

bilan  termulayotgan  bolalarning  ruhiy  dunyosida  hayratlanarli  о‘zgarishlar  sodir 

bо‘lar ekan,  buning aksi sifatida tomosha zalidan eshitilayotgan bolalarning turli xil 

pichir  pichirlari,  his  tuyg‘ularni  ifodalovchi  ovozlari  qо‘g‘irchoqbozlar  uchun  eng 

muhim  ahamiyatga  ega  daqiqalar  hisoblanadi. Spektakl  sо‘ngida  esa  qо‘llarida 

qо‘g‘irchoqlar  bilan  bolajonlarning  qarshisiga  chiqib  kelgan  aktyorlarni  kо‘rib 

hayratdan  qotib  qolgan,  yoki  minnatdorlik  bilan  rahmat  deyayotgan,  yoki  hali  ham 

---

 

17 

 

mо‘jizalar  mamlakatining  sehridan  chiqa  olmayotgan  bolalarni  kо‘rish  

qо‘g‘irchoqbozlar uchun eng oliy mukofotdir. 

Qо‘g‘irchoq  teatrining  aktyori  asosan  teatrda  rol  ijro  etadi.  Bunda  unga 

qо‘g‘irchoqlar  yordam  beradi.  U  о‘z  faoliyatida  har  turdagi  qо‘g‘irchoqlardan 

foydalanadi: qо‘lqopli, ipli, trostli, planshetli va soyasi tushiriladigan qo’g’irchoqlar. 

Qo’g’irchoq teatri aktyorlarining faoliyati boshqa sohadagi aktyorlardan farq qiladi. 

U  qо‘g‘irchoqni  harakatlantirishng  hissiy  harakatlarini  gavdalantirib  beradi  va 

tomoshabinga asar mazmunini ochib beradi. 

Mana  shu  teatrdagi  ijodiy  ishning  mazmun-mohiyati,  badiiyligi,  jozibadorligi 

bevosita  aktyorlar  ijrosida  namoyon  bo’ladi.  Aktyor  chin  ma’noda  teatrning  yuzi 

hisoblanadi.