Kimyoviy texnologiya

Uglevodorodlardan atsetilen olishda piroliz usullari

Uglevodorodlardan atsetilen olishda yuqori endotermik piroliz reaksiyalarining 4 turi mavjud:

1. 
   Regenerativ piroliz. Bu jarayon olovga chidamli nasadkali pechlarda olib boriladi. Pechlar avval yoqilg'i gazlar bilan isitiladi, so'ngra qizitilgan nasadkalarga piroliz xomashyosi yuboriladi.
   
2. 
   Elektrokreking. Bu jarayonda uglevodorod xomashyosi, volt yoyli pechlarda olib boriladi, elektrodlar orasidagi kuchlanish 1000 V. 1 t atsetilen olish uchun 13000 kVt soat elektr energiyasi sarf boiadi.
   
3. 
   Gomogen piroliz. Bu piroliz jarayonida metanni kislorodli muhitda yonishi natijasida 2000°C temperaturagacha qizdirilgan yoqilg'i gazlar oqimiga xomashyo kiritiladi. Ushbu usulni piroliz boshqa jarayonlari bilan birgalikda olib borish mumkin. Bunda pirolizning birinchi bosqichi issiq gazlariga suyuq uglevodorod bug'lari kiritiladi, ularni atsetilenga parchalanish uchun ancha past temperatura kerak boiadi. Atsetilenni birgalikda olish ham mumkin.
   
4. 
   Oksidlanish pirolizi. Bu jarayon uglevodorodlarni ekzotermik yonish reaksiyalari va endotermik piroliz jarayonlari bilan birgalikda bitta apparatda olib boriladi.
   

Uglevodorodlar pirolizining ushbu usullari sanoatda keng qo'Uaniladi, lekin ular orasida eng tejamlisi oksidlanish pirolizi hisoblanadi.
Kislorod yetishmaganda va yuqori temperaturada metanning yonishi asosan quyidagi reaksiya asosida sodir boiadi:
CH₄+O₂ → CO + H₂ + H₂O; -∆H°₂₉₈=272,2 kDj/mol
U juda tez sodir bo'ladi va atsetilenning hosil bo'lishini kislorodsiz muhitda sodir bo'ladi. Shu yerda uglerod oksidi konversiyasi ham ro'y beradi:
CO + H₂O ↔ CO₂ + H₂
Tajribada taxminan 1/3 kislorod suv; 10-15% C0₂ va 50-55% CO hosil bo'lishi uchun sarflanadi.