Kimyoning asosiy tushuncha va qonunlari nisbiy atom va nisbiy molekulyar massa. Modda miqdori

9.2. IONLI REAKSIYALAR

9.14. Quyidagi reaksiyaning molekulyar, to‘liq va qisqartirilgan ionli tenglamalarini tuzing va unga koeffitsientlar tanlang:

BaCl₂+Na₂SO₄BaSO₄+NaCl,

Yechish: Molekulyar tenglamaga koeffitsient tanlansa:

BaCl₂+Na₂SO₄BaSO₄+2NaCl

hosil bo‘ladi. Bu tenglamadagi BaCl₂, Na₂SO₄, va NaCl moddalar ionlar holida bo'lib, BaSO₄ kam eriydigan cho‘kma bo‘lganligi uchun mazkur reaksiyaning to‘liq ionli tenglamasi:

Ba²⁺+2Cl^-+2Na⁺+SO₄^2-BaSO₄+2Na⁺+2Cl^-

bo‘ladi. Bu tenglamaning har ikkala tomonidagi o‘xshash ionlar tashlab yuborilsa, qisqartirilgan ionli tenglama

Ba²⁺+SO₄^2-BaSO₄

hosil bo‘ladi.

9.15. Quyidagi reaksiyalarning molekulyar, to‘liq va qisqa ionli tenglamalarini tuzing va ularga koeffitsientlar tanlang:

a) CaCl₂+Na₂C₂O₄CaC₂O₄+NaCl,

b) Ca(NO₃)₂+Na₂CO₃CaCO₃+NaNO₃,

c) NH₄Cl+KOHKCl+NH₃+H₂O, d) CO₂+NaOHNaHCO₃,

e) KCl+AgNO₃AgCl+KNO₃,

f) Fe₂(SO₄)₃+KOHFe(OH)₃+K₂SO₄,

g) CuO+HClCuCl₂+H₂O, h) H₂SO₄+NaOHNa₂SO₄+H₂O,

i) CaCO₃+CO₂+H₂OCa(HCO₃)₂.

9.16. Quyidagi qisqartirilgan ionli tenglamani to‘liq ionli va molekulyar tenglamalar shaklida tasvirlang:

Co²⁺+S^2-CoS.

Yechish: To‘liq ionli tenglamani tuzish uchun Co²⁺ va S^2- ionlarga to‘g‘ri keladigan, suvda yaxshi eriydigan ionli birikmalarni tanlaymiz. Ularga, masalan, CoCl₂ va Na₂S ionli birikmalar to‘g‘ri keladi. Shu asosda to‘liq ionli va molekulyar tenglamalarni quyidagicha yozsa bo‘ladi:

Co²⁺+2Cl^-+2Na⁺+S^2-CoS+2Na⁺+2Cl^-,

CoCl₂+Na₂SCoS+2NaCl.

9.17. Quyidagi qisqartirilgan ionli tenglamalarni to‘liq ionli va molekulyar tenglamalar shaklida tasvirlang:

a) Ca²⁺+C₂O₄^2-CaC₂O₄, b) Mg²⁺+CO₃^2-MgCO₃,

c) NH₄⁺+OH^-NH₃+H₂O, d) Ag⁺+Cl^-AgCl,

e) CO₃^2-+H⁺CO₂+H₂O, f) Fe³⁺+S^2-Fe₂S₃,

g) Cu²⁺+S^2-CuS, h) SO₄^2-+Pb²⁺PbSO₄,

i) CO₃^2-+Fe²⁺FeCO₃.

9.18. Quyidagi reaksiya tenglamasini tugallang, koeffitsientlar tanlang, uni molekulyar va ionli shakllarda yozing:

Cu(OH)₂+HCl...

Yechish: Cu(OH)₂ kam eriydigan cho‘kma bo‘lib, u kuchli kislotalarda eriydi, uning erishi natijasida kuchsiz elektrolit H₂O hosil bo‘ladi, H₂O ning hosil bo‘lishi muvozanatni o‘ngga siljitadi:

Cu(OH)₂+2HClCuCl₂+2H₂O,

Cu(OH)₂+2H⁺+Cl^-Cu²⁺+2Cl^-+2H₂O.

9.19. Quyidagi reaksiya tenglamalarini tugallang, koeffitsientlar tanlang, ularni molekulyar va ionli shakllarda yozing:

a) CoCl₂+H₂S..., b) MgCl₂+Na₂CO₃...,

c) Co(NO₃)₂+NaOH..., d) AgNO₃+NaJ...,

e) Co(OH)₂+HCl..., f) FeS+HCl...,

g) CuS+HNO₃..., h) H₂SO₄+Sr(NO₃)₂...,

i) MnCO₃+H₂SO₄..., j) Cr(OH)₃+NaOH...

9.20. Sr(XO₃)₂ suvda eritilganda uning 63,6 g massasi to‘liq dissotsilanganda 0,9 mol ion hosil bo‘lsa, tuz tarkibidagi X ni toping.

Yechish: Tuzning dissotsiatsiyasi:

Sr(XO₃)₂Sr²⁺+2XO₃^-

tenglama bilan isodalanadi. Bunda bitta Sr²⁺ va ikkita XO₃^- ion hosil bo‘lganligi uchun: va x=212. . 184+2X=212; x=14. Demak, X azot ekan.