Kimyoda atom-malekulyar talimot

Kimyoviy elementlarning belgilari. Kimyoda moddalarning tarkibini va ular orasidagi kimyoviy reyaksiyalarni bayon qilishni osonlashtiradigan til—kimyo tlii bor. Endi shu tilning “Alifbosi”—elementlarning kimyoviy belgilari tanishib chiqamiz.

Xar bir kimyoviy element o’zing mahsus belgisi bilan ifodalanadi. Kimyoviy belgi, element lotincha nomning bosh harifi bosh harifi bilan keyingi xariflaridan biri orqali ifodalanadi .

Masalan , lotincha HIdragenium-(gidrogenyum) Hg harifi bilan kislarod- (oxigenium) O xarf bilan belgilanadi va xakozo.

Bunda H belgi vodorod elementini xam, vadorodning bitta atomini xam bildirida. O xarfi kislarod elementini xam, kislorodning bitta atomini xam, C belgi uglerod elementini xam, uglerodning bitta atomini bildiradi.

Kimyoviy formulalar. Moddaning tarkibini kimyoviy belgilar bilan ifodalash moddaning kimyoviy formulasi deyiladi. Oddiy moddaning kimyoviy formulasini yozish uchun avval elementning kimyoviy belgisi yoziladi va uning o’ng tamonini pastiga moddalar molekulasidagi atomlar sonini ko’rsatuvchi indeks deb ataladigan raqam yozib qo’yiladi. Masalan, kislorod va vadorod molekulalari ikki atomdan iborat, shu sabapli ularning tarkibi O₂ , H₂ formulalari bilan ifodalanadi (o-ikki, ash-ikki deb o’qiladi).

Murakkab moddaning formulasini yozish uchun modda qanday kimyoviy elimentlardan tuzilganligini va uning molekulasida har qaysi elementning nechtadan atomi borligini bilish lozim. Avval kimyoviy elementlarning belgilari, so‘ngra belgining o‘ng tomoni pastiga indekslar yozildi. Masalan, ikki atom vodorod va bir atom kisloroddan suv molekulasi H₂O formula bilan ifodalanadi va ash ikki o deb o‘qiladi.