|
elektronga moyillik energiyasi deyiladi.
Davriy sistemaning bir gruppasida joylashgan elementlar atomlarining elektronga moyilligi
ularning tartib nomerlari oshishi bilan kamayadi, chunki atom radiusi ortishi bilan elektronni
tortish kuchi kamayadi. Davriy sistemaning bir davrida joylashgan elementlar atomlarining
elektronga moyilligi ularning tartib nomeri ortib borishi bilan oshib boradi, chunki elementning
tartib nomeri oshib borishi bilan (davrda) atom radiusi kamayib boradi. Shuning uchun atom
elektronni tortish kuchi oshadi.
25-Bilet
1. Metall bog’lanishli moddalarga misol keltiring? Metall bogʻ — kimyoviy bogʻning bir turi, metallning kristall panjara tugunlarida (uchlarida) joylashgan musbat zaryadli ionlar bilan elektron gaz (valent elektron)ning oʻzaro taʼsiri natijasida yuzaga keladi. Metallar oʻziga xos eng muhim fizikkimyoviy xossalari bilan boshqa oddiy va murakkab moddalardan farq qiladi. Bu xossalar faqat metallargagina mansub boʻlgan metall boglanish mavjudligi tufayli namoyon boʻladi. Metall atomida valent elektronlar soni oz, lekin elektronlar bilan toʻlmagan orbitallar koʻp. Valent elektronlar metall atomining yadrosi bilan ancha boʻsh bogʻlanganligi sababli kristall panjara ichida erkin harakat qiladi. Bu elektronlar harakati gaz qonunlariga boʻysunganligi uchun ularni elektron gaz deb ataladi. Demak, nisbatan ancha kam miqdordagi valent elektronlar koʻp miqdordagi metall ionlarini oʻzaro bogʻlab turadi. Metall bogʻ metallar, metall qotishmalari va intermetall birikmalar uchun tavsifli boʻlib, nafaqat ularning qattiq kristallarida, balki suyuq va amorf holatlarida ham saqlanib qoladi.
2.Alkenlar qanday usullar bilan olinadi? Neftni qayta ishlash zavodlarida kreking jarayonida hosil bo‘lgan gazlardan etilen uglevodorodlarolinadi. 2. Laboratoriya sharoitida spirtlardan (temperatura ostida) quyuq sulfat kislota ishtirokida olefinlar olinadi C H3-C H2- O H +H2SO4=C H 3 - C H 0 S 0 3H C H 3 - C H 0 S 0 3H----- C H 2 =C H2+H2SO4
Monogaloid alkanlarga okyuvchi kaliyning spirtli eritmasini ta ’sir ettirib olinadi:
C H 3- C H 2- C H2-C1 + KOH->CH3-C H = C H 2+ KCl + H20
Alkanlami yuqori temperaturada (350—400 °C) degidrogen- iab, etilen uglevodorodlar olinadi:C5H12=C5H10
3. Kimyoviy muvozanat konstantasi haqida ma’lumot bering Kimyoviy raksiyaning tug’riva teskari reaksiya tezliklari tenglashgan holat kimyoviy muozanat deb ataladi.kimyoviy muvozanat kinstantasi deb----reaksiyadan hosil bulgan moddalarning konsentratsiyalarini reaksiyaga kirishadigan moddalarning konsentratsiyalariga nisbati
4.Siklogeksanning konformatsiyalarini ko’rsating? Oddiy bog‘lar atrofida aylanish hech qachon erkin bo‘lmaydi, ba’zi hollarda esa atom gruppalarining nisbiy fazoviy holatlarini energetik afzalligi bilan bog‘liq energetik to‘siqlar borligi hisobiga tormozlanib ham qoladi. Shu asosda organik molekulalar dinamik (harakatdagi) izomerlari-konformerlar, konformatsiya haqida tushuncha paydo bo‘lgan. (Bunda bir xil konfiguratsiyadagi atomlarning fazoviy holatlari bir-biridan farq qiladi [konformatsiya termini, 1929 y. Хeuors]). Siklogeksan birikmalarining konformatsiyasi.
Molekula fragmentlarining ularni bog‘lovchi bog‘ atrofida aylanishini tormozlanib qolishi aylana izomeriya deb atalgan konformatsiyaning xususiy xolatini keltirib chiqaradi. Aylana izomeriya natijasida vjudga keladigan molekula konformatsiyalari turlicha termodinamik barqarorlikka ega bo‘ladi. Kristallarda, odatda, faqat bitta izomer barqaror bo‘ladi, gaz va suyuqliklarda izomerlar holati muhit tabiati, harorati bosimga bog‘liq bo‘ladi.
Konformatsiya molekuladagi oddiy bog‘lar, bog‘ bukilmalari va b.q. atrofida atomlar yoki atomlar gruppasining ichki aylanishi natijasida alohida bo‘laklarning nisbiy yo‘nalishi o‘zgarishi natijasi ekanligi ma’lum. Har bir konformatsiyaga ma’lum energiya mos keladi. Тipik standart hollarda: 1) anti-konformatsiya, gosh-konformatsiyaga nisbatan; 2) ekvatorial-konformatsiya, aksial-konformatsiyaga nisbatan; 3) “kreslo”-konformatsiyasi “vanna” konformatsiyasiga nisbatan katta barqarorlikka ega bo‘ladi. Konformatsiya barqarorligiga ta’sir etuvchi omillarga: orbitallarda elektronlar darajasidagi o‘zaro ta’sirlar, konformatsiyalar energiyasidagi farqlar, agregat holat fazalarining o‘zgarishi, haroratining o‘zgarishi kabi bir qancha omillar kiradi.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
