Kimyo va uni o`qitish metodikasi” kafedrasi Himoyaga tavsiya etildi Tabiiy fanlar fakulteti dekani

IONLI BOG’LANISH

• 
  Ionlar zaryadlangan zarrachalardir.
  
• 
  Atomlar elektron berganda yoki electron biriktirib olganda zaryadlangan zarrachalar ya’ni ionlarga aylanadi.
  
• 
  Atomning yo’qotgan va qabul qilib olgan elektronlar soni ionning zaryad miqdorini ifodalaydi.
  
• 
  Qarama – qarshi zaryadlangan ionlar bir – biriga tortiladi.
  
• 
  Ionlar orasida hosil bo’lgan kimyoviy bog’lanish ion boglansih deyiladi.
  
• 
  Ionlarning o’zaro birikishidan hosil bo’lgan moddalar ionlo birikmalar deyiladi.
  
• 
  Musbat zaryadlangan ionlar kationlar deb ataladi.
  
• 
  Manfiy zaryadlangan ionlar anionlar deb ataladi.
  

Ionli birikmalarga metallarning galogenlar, kislorod, oltingugurt bilan hosil qilgan birkmalar kiradi.
Metallar o’z tashiq energetic qavatlaridagi elektronlarini berib, musbat zaryadlangan ionlarga oson aylanadi.
Metallamaslar esa aksincha, tashqi energetic qavatiga elektronni oson qabul qiladi va manfit zaryadlangan ionlarga aylanadi.
Shunday qilib, kimyoviy bog’lanishda elementlarning valent elektronlari ahamiyatga ega va bu elektronlar atomlar o’rtasida umumiy juftlarni hosil qiladi. Kimyoviy bog’lanishda ishtirok etayotgan elektronlarning atomlar orasidagi holatiga qarab moddlarni kovalent qutbsiz, kovalent qutbli, donor – akseptor hamda ion bog’lanishli birikmalarga ajratiladi.
XULOSA
Kimyoviy reaksiya-bu ba’zi moddalarni tarkibi va (yoki) tuzilishi bilan farq qiladigan boshqalarga aylantirish jarayoni. Kimyoviy reaksiyalar vaqtida moddalarning o‘zgarishi shart bo‘lib, ularda yeski bog‘lar yiriklashadi va atomlar orasida yangi bog‘lar hosil bo‘ladi.
Kimyoviy reaksiyalarning belgilari: gaz ajralib chiqadi, yog‘ingarchilik sodir bo‘ladi, moddalarning rangi o‘zgaradi, issiqlik, yorug‘lik chiqadi yoki yutiladi va hokazo.
Kimyoviy reaksiyalar boshlang‘ich moddalar va reaksiya mahsulotlarining formulalarini o‘z ichiga olgan kimyoviy tenglamalar yordamida qayd yetiladi. Kimyoviy reaksiya tenglamasi-bu belgilar, kimyoviy formulalar va ularning oldidagi koyeffitsiyentlar yordamida kimyoviy jarayonning tasviri.
Ko‘p sonli kimyoviy reaksiyalarni ma’lum xususiyatlarga yega bo‘lgan bir necha turdagi reaksiyalarga birlashtirish mumkin. Qog‘oz kimyoviy reaksiyalarning quyidagi tasnifini ko‘rib chiqadi.