Kimyo texnologiya

1- sxema. Kalsinirlangan soda ishlab chiqarish prinsipial sxemasi
Soda ishlab chiqarish zavodlarida eritma konsentratsiyasi normal nisbatlarda ifodalanadi. 1 normal nisbat 1 dm³ dagi 1/20 g – ekv modda kontsentratsiyaga muvofiq keladi (410 bet). 20 sm³ suyuqlikni titrlash uchun 20 sm³ normal eritma sarflangan bo‘lsa sinalayotgan suyuqlik xam 1 n ya’ni 1 dm³ 1 g – ekv modda tutadi.

10 sm³ n eritma 20 sm³ tekshirilgan suyuqlikda titrlashga sarflansa mahsulot 2 n eritma hisoblanadi va xokazo.

n nisbatni g/dm³ ga o‘tkazish uchun n nisbat sonini berilgan modda g.ekv.ga ko‘paytirib 20 ga bo‘lish lozim.

Masalan:

20,5 n nisbatdagi NH₃ eritmada
(20,5∙17)/20=17,4 g/dm³ NH₃ to‘g‘ri keladi
40 n nisbat Na₂CO₃ eritma kontsentrlanadi
(40∙53)/20= 106 g/dm³ Na₂CO₃ ga teng g/dm³ ifodalangan (A) konsentratsiyani n nisbat (x) ga qayta hisoblash uchun grammlar sonini 20 ga ko‘paytirilib moddaning (M) g-ekv ko‘rsatgichiga bo‘lish kerak.
x= (A∙20)/M
M: 312 g/dm³ NaCl tutgan eritma konsentratsiyasi:
(312∙20)/58,5=106,7 n nisbatga teng bo‘ladi.
Normal nisbat ko’rsatilgan birikma va uning alohida ionlari kontsentratsiyasi bir xil miqdoriy qiymatga g/dm³ da ifodalanganda turli qiymatga egaligini ko‘rsatib o‘tamiz.
Qayta hisoblarni yengillatish uchun alohida moddalar uchun belgilangan koeffisentlardan foydalanish mumkin.

Normal nisbatlar sonini koeffisent ko‘rsatgichiga ko‘paytirib g/dm³ qiymati olinadi yoki aksincha g/dm3 qiymatini belgilash koeffitsienti ko‘rsatgichiga bo‘lib normal nisb qiymati olinadi.

Quyida ammiak usulida soda ishlab chiqarishda ishlatiladigan moddalar uchun g-ekv / 20 ko‘rsatgichlari keltirilgan.
1. misol.

Oxak sutidagi CaO kontsentratsiyasi 189 n nisbatga teng. Oxak sutidagi CaO va Ca(OH)₂ miqdorini va Ca²⁺ , OH^- ionlarining konsentratsiyasini (g/dm³ dagi) aniqlang.

Yechish: komponentlar tarkibi, g/dm3
Ca(OH)₂
Ca²⁺ OH^-