Kimyo texnologiya

11. misol.

Natriyning ish-sh darajasi 67%, namakobdagi NaCl kontsentratsiyasi 106 normal nisbat bo‘lganda 1000 kg standart 99,2 li soda olish uchun zarur bo‘lgan namakob (tuz eritmasi) miqdorini (m³) aniqlang.

Yechish.
1m³ namakobdan (tuz eritmasi)

kg soda olinadi.
Bu yerda 2,65 – 1 n nisb kontsentratsiyali 1 m³ eritmadagi soda massasi (kg)

Standart (99,2% li) 1000 kg soda olish uchun

m³ namakob zarur.
12. misol.

Tarkibi 306,1 g/dm³ NaCl, NaCl ning sodaga aylanish darajasi 74% ni tashkil etganda 1000 kg soda (99,2% Na₂HCO₃) olish uchun sarflanadigan namakob, oxak (100% CaCO₃) va ammiak (100% NH₃) ni aniqlang.

Yechish:

2NaCl+2CO₂+2NH₃+ 2H₂O=2NaHCO₃+2 NH₄Cl

2 NaHCO₃ = Na₂CO₃+ CO₂+ H₂O tenglamalarga asosan
1 k mol Na₂CO₃ hosil bo‘lishi uchun 2 k mol NaCl,

1 k mol CaCO₃ va 2 k mol NH₃ sarflanadi.

NaCl ning stexometrik sarfi:


Mahsulotdagi Na₂CO₃ miqdori (99,2) va aylanish darajasi (74%) ni hisobga olganda 1000 kg soda ishlab chiqarish uchun.

(1104 ∙ 99,2) / 74 = 1480 kg NaCl zarur bo‘ladi.

306,1 g/dm³ (yoki kg/m³) NaCl tutgan namakob xajmi (1000 kg sodaga).

1480/306,1 = 4,85 m³ ga teng.

Reaksiyaning to‘liqmasligi, xom-ashyoning iflosligi va zavoddagi yo‘qotishlarni hisobga olinganda 1000 kg sodaga NaCl ning amaliy sarfi 1550 kg (yoki 5,0 m³ namakob) ni tashkil etadi.

CaCO₃ ning nazariy sarfi: (1000 ∙ 100) / = 940 kg

Tarkibidagi aralashmalar va dissotsialanishning to‘liq emasligini hisobga olganda oxakning amaliy sarfi 1100-1250 kg.
Ammiakning nazariy sarfi (regeneratsiyasi e’tiborga olinganda) quyidagicha.

kg
NH₃ amaliy sarfi yo‘qotishlar asosida aniqlab 1,3 kg (1000 kg sodaga) ni tashkil etadi.