Kimyo sanoatining xomashyosi va uni boyitish

Suyuq xomashyolarni boyitish 

Suyuq aralashmalarning (eritmalar) tarkibidagi moddalarni bug'lantirish, 

muzlatish, to'yintirish, komponentlarni cho'kmaga tushirish, ekstreksiyalash yoki 

rektifikatsiyalash orqali ajratadilaryoki konsentrlaydilar. 

Bug'lantirish

  kislotalar,  asoslar, tuzlarni va mineral o'g'itlarning tarkibidagi 

suvni yo'qotish uchun qo'llaniladi. 

Muzlatish

  bilan odatda qish paytlarida tabiiy 

sho'robalar konsentrlanadi. Ko'pgina kimyoviy ishlab chiqarishlarda dastlabki va 

aylanma eritmalar foydali komponentlar bilan to'yintiriladi. Masalan, tabiiy 

sho'robalarda to’yintiriladi va soda ishlab chiqarish uchun dastlabki ashyo sifatida 

foydalaniladi. Glinozyom ishlab chiqarishda osh tuzi elektrolizida aylanma eritma 

to'yintiriladi. Komponentlarni cho'kmaga tushirish uchun eritmalarga cho'ktiruvchi 

reagentlar qo'shiladi, natijada kimyoviy reaksiya borib yoki asosiy komponent, yo 

begona aralashmalari kristall holda cho'kmaga tushadi. Yoki eritmadagi kalloid 

aralashmalarni, polimerlarni kaogulyatsiyaga uchratadi va cho'ktiradi. Bu usuldan 

mineral tuzlar, organik moddalar ishlab chiqarishda, polimetall rudalarni qayta 

ishlab  rangli metallarning konsentratlarini olishda keng foydalaniladi. Neft kimyosi 

ishlab chiqarishida va organik sintezda suyuq aralashmalarni ajratishda, asosan, 

suyuqliklarda ekstraksiyalash va rektifikatsiyalash keng qo'llaniladi. Suyuqliklarda 

ekstraksiyalash bir-biri bilan aralashmaydigan suyuqliklar yordamida eritma 

tarkibidagi komponentiardan birini yoki bir nechtasini selektiv (tanlab) eritish 

orqali ajratiladi. Bunda eritib oluvchi-  selektiv erituvchi eritma bilan ikki qavat 

hosil qiladi. Shundan foydalangan holda, ular ajratib olinadi, erituvchi haydaladi va 

yana erituvchi sifatida ishlatiladi,  erituvchidan qolgan moddalar esa aralashmalar 

sifatida alohida olinadi. Masalan: nitrobenzol,  furfural yoki boshqa qutbli 

erituvchilar yordamida surkov moylari turli zararli aralashmalardan tozalanadi. 

Uglevodorodlar,  spirtlar, aldegidlar, moy kislotalari va boshqa ko'pgina organik 

moddalarni  ajratib olishda ekstraksiyalovchi modda sifatida  die t il  efir, benzol, 

dimetilformamid, xloroform va boshqalar ishlatiladi. eterektifikatsiya, neftni qayta 

ishlashda va organik moddalar ishlab chiqarishda keng qo’llaniladi. Bu usul 

moddalarning qaynash haroratining har  xilligiga asoslangan bo'lib, moddalarni 

tozalash va ajratish maxsus uskunalarda —  rektifikatsiya minoralarida olib 

boriladi.