Kimyo sanoatining xomashyo bazasi

Xomashyolarni klassifikatsiyalash

Ishlab chiqarishda kimyoviy mahsulotlar: boshlang‘ich moddalar (xomashyolar), oraliq mahsulotlar (yarim mahsulotlar) va tayyor mahsulotlarga bo‘linadi.

Boshlang‘ich xomashyoni kimyoviy qayta ishlashning yarim mahsulotlari o‘z navbatida boshqa moddalar olish uchun xomashyo vazifasini o‘taydi. Yarim mahsulotlar bir korxonaning mahsuloti va ikkinchi korxonaning xomashyosi bo‘lishi ham mumkin. Masalan, rangli metallurgiya korxonasida mahsulot sifatida ishlab chiqarilgan sulfat kislota mineral o‘g‘itlar, xususan, fosforli o‘g‘itlar sanoatining xomashyosi vazifasini o‘taydi.

Kimyo-texnologiya jarayonlarida asosan davriy jadvaldagi atigi 60 element ishlatiladi, bunda ular ishlab chiqarishda bir necha kilogrammdan to bir necha o‘n million tonnagacha ishtirok etishi mumkin.

Kimyo sanoatining xomashyosi turli belgilarga ko‘ra klassifikatsiyalarga bo‘linadi: kelib chiqishiga ko‘ra – tabiiy (minerallar, o‘simliklar va hayvonlar) va sun’iy (koks, sanoat gazlari, kimyoviy tolalar va xokazo); agregat holatiga ko‘ra – qattiq (minerallar, rudalar, ko‘mir, yog‘och); suyuq (suv, neft, tuz eritmalari) hamda gazsimon (havo va gazlar); kimyoviy tarkibiga ko‘ra – organik va noorganik, ishlatilishiga ko‘ra ozuqali va texnikaviy turlarga bo‘linadi.