Kimyo sanoati va kimyoning ekologik muammolari. Kimyo sanoati qayta ishlanmaydigan chiqindilarni birinchi ishlab chiqaruvchisi hisoblanadi

Ekologik muammolar
Kimyo o'qituvchisi MOSOSH # 9 Shapkina Zh.A.
"Atrof -muhitning sanoat tomonidan kimyoviy ifloslanishi"
Rivojlanishning barcha bosqichlarida inson atrofdagi dunyo bilan chambarchas bog'liq edi. Ammo yuqori darajada sanoatlashgan jamiyat paydo bo'lganidan beri, odamlarning tabiatga xavfli aralashuvi keskin oshdi, bu aralashuv hajmi kengayib, rang -barang bo'lib, endi insoniyat uchun global tahdidga aylanmoqda. Qayta tiklanmaydigan xom ashyo iste'moli ortib bormoqda, tobora ko'proq ekin maydonlari iqtisodiyotni tark etmoqda, shuning uchun ularga shahar va fabrikalar qurilmoqda. Inson biosferaning iqtisodiyotiga - sayyoramizning hayot mavjud bo'ladigan qismiga tobora ko'proq aralashishi kerak. Hozirgi vaqtda Yer biosferasiga antropogen ta'sir kuchayib bormoqda. Shu bilan birga, bir nechta eng muhim jarayonlarni aniqlash mumkin, ularning har biri sayyoradagi ekologik vaziyatni yaxshilamaydi.
Eng keng ko'lamli va ahamiyatli-atrof muhitni o'ziga xos bo'lmagan kimyoviy tabiat bilan kimyoviy ifloslanishi. Ular orasida sanoat va maishiy kelib chiqadigan gazsimon va aerozolli ifloslantiruvchi moddalar bor. Atmosferada karbonat angidrid to'planishi ham davom etmoqda. Bu jarayonning yanada rivojlanishi sayyoradagi o'rtacha yillik haroratning ko'tarilishi istalmagan tendentsiyasini kuchaytiradi. Jahon okeanining neft va neft mahsulotlari bilan ifloslanishining davom etishi, uning umumiy sirtining 1/5 qismiga yetgani ham ekologlarni xavotirga solmoqda.
Bu darajada neftning ifloslanishi gidrosfera va atmosfera o'rtasida gaz va suv almashinuvida jiddiy buzilishlarga olib kelishi mumkin. Tuproqning pestitsidlar bilan kimyoviy ifloslanishi va uning kislotaliligining oshishi ekotizimning parchalanishiga olib kelishi muhimligiga shubha yo'q. Umuman olganda, ifloslantiruvchi ta'sirga tegishli bo'lgan barcha omillar biosferada sodir bo'ladigan jarayonlarga sezilarli ta'sir ko'rsatadi.
Sanoat va transportning rivojlanishi, aholi sonining ko'payishi, kosmosga odamlarning kirib borishi, qishloq xo'jaligining faollashishi (o'g'itlar va o'simliklarni himoya qilish vositalaridan foydalanish), neftni qayta ishlash sanoatining rivojlanishi, xavfli kimyoviy moddalarni utilizatsiya qilish. dengizlar va okeanlar, shuningdek, atom elektr stantsiyalaridan chiqindilar, yadroviy qurollarni sinovdan o'tkazish - bularning barchasi atrof -muhit, quruqlik, suv, havo ifloslanishining global manbalari.
Bularning barchasi insonning buyuk ixtirolari va fathlari natijasidir.
Asosan, havo ifloslanishining uchta asosiy manbai bor: sanoat, maishiy qozonxonalar, transport. Bu manbalarning har birining havoning umumiy ifloslanishiga qo'shgan hissasi turlicha. Hozirgi kunda sanoat ishlab chiqarishi havoni eng ko'p ifloslantirishi qabul qilingan. Ifloslanish manbalari issiqlik elektr stantsiyalari bo'lib, ular tutun bilan birga oltingugurt dioksidi va karbonat angidridni havoga chiqaradi; azot oksidi, vodorod sulfidi, xlor, ftor, ammiak, fosfor birikmalari, zarrachalar va simob va mishyak aralashmalari havoga chiqaradigan metallurgiya korxonalari, ayniqsa rangli metallurgiya; kimyo va sement zavodlari. Sanoat ehtiyojlari uchun yoqilg'ining yonishi natijasida zararli gazlar havoga chiqariladi. Turar joylarni isitish, transport ishlari, maishiy va sanoat chiqindilarini yoqish va qayta ishlash. Atmosferani ifloslantiruvchi moddalar birlamchi, to'g'ridan -to'g'ri atmosferaga kiruvchi va ikkinchisiga bo'linadi.
Shunday qilib, atmosferaga kiradigan oltingugurt dioksidi sulfat angidridgacha oksidlanadi, u suv bug'i bilan o'zaro ta'sir qiladi va sulfat kislota tomchilarini hosil qiladi. Oltingugurtli angidrid ammiak bilan ta'sir o'tkazganda ammoniy sulfatning kristallari hosil bo'ladi. Xuddi shunday, ifloslantiruvchi moddalar va atmosfera komponentlari orasidagi kimyoviy, fotokimyoviy, fizik -kimyoviy reaktsiyalar natijasida boshqa ikkilamchi belgilar hosil bo'ladi.
Asosiy zararli aralashmalar quyidagilar:
a) Uglerod oksidi ... U uglerodli moddalarning to'liq yonmasligi bilan olinadi. U qattiq chiqindilarni yoqish natijasida, chiqindi gazlar va sanoat korxonalari chiqindilari bilan havoga kiradi. Har yili bu gaz atmosferaga kamida 250 million tonna kiradi. Uglerod oksidi - bu atmosferaning tarkibiy qismlari bilan faol reaksiyaga kiradigan, sayyoradagi haroratning oshishiga va issiqxona effektini yaratishga yordam beradigan birikma.
b) Oltingugurtli angidrid ... Oltingugurtli yoqilg'ilarni yoqish yoki oltingugurtli rudalarni qayta ishlash jarayonida ajralib chiqadi. Oltingugurt birikmalarining bir qismi qazib olish chiqindilarida organik qoldiqlarning yonishi paytida ajralib chiqadi. Faqat Qo'shma Shtatlarda atmosferaga chiqariladigan oltingugurt dioksidining umumiy miqdori global chiqindilarning 65 foizini tashkil etdi.
v) Oltingugurtli angidrid ... Oltingugurt dioksidining oksidlanishidan hosil bo'ladi. Reaksiyaning yakuniy mahsuloti - aerozol yoki yomg'ir suvidagi sulfat kislota eritmasi bo'lib, u tuproqni kislotalaydi va odamlarning nafas yo'llari kasalliklarini kuchaytiradi. Kimyoviy korxonalarning tutun chiqindilaridan oltingugurt kislotasi aerozolining tushishi past bulutli va yuqori havo namligida kuzatiladi. Bunday korxonalardan 1 km dan kam masofada o'sadigan o'simliklarning barg pichoqlari odatda sulfat kislota tomchilari tushadigan joylarda hosil bo'lgan kichik nekrotik dog'lar bilan zich qoplangan. Rangli va qora metallurgiya korxonalari, shuningdek issiqlik elektr stantsiyalari har yili atmosferaga o'n millionlab tonna oltingugurtli angidrid chiqaradi.
G) Vodorod sulfidi va uglerod disulfidi ... Ular atmosferaga alohida yoki boshqa oltingugurtli birikmalar bilan birga kiradi. Emissiyaning asosiy manbalari sun'iy tola, shakar ishlab chiqaradigan zavodlar; koks-kimyo, neftni qayta ishlash va neft konlari. Atmosferada, boshqa ifloslantiruvchi moddalar bilan o'zaro ta'sirlashganda, ular sulfat angidridga sekin oksidlanadi.
e) Azot oksidi ... Chiqindilarning asosiy manbalari azotli o'g'itlar, azot kislotasi, nitratlar, anilinli bo'yoqlar, nitro birikmalar, ipak iplari, tsellyuloid ishlab chiqaruvchi korxonalardir. Atmosferaga kiradigan azot oksidi miqdori yiliga 20 mln.
e) Ftor birikmalari ... Ifloslanish manbalari alyuminiy, emal, shisha, keramika, po'lat, fosforli o'g'itlar ishlab chiqaruvchi korxonalardir. Ftorli moddalar atmosferaga gazsimon birikmalar - vodorod ftorid yoki kaltsiy va natriy ftorid changlari shaklida kiradi. Aralashmalar toksikdir. Ftorid hosilalari kuchli insektitsidlardir.
g) Xlor aralashmalari. Atmosferaga xlorid kislotasi, tarkibida xlor bo'lgan pestitsidlar, organik bo'yoqlar, gidroliz spirt, oqartuvchi, soda ishlab chiqaradigan kimyoviy zavodlardan chiqariladi. Atmosferada ular xlor molekulalari va xlorid kislotasi bug'larining aralashmalari sifatida uchraydi. Xlor toksikligi birikmalar turiga va ularning kontsentratsiyasiga qarab belgilanadi. Metallurgiya sanoatida cho'yanni eritish va uni po'latga qayta ishlash jarayonida turli og'ir metallar va zaharli gazlar atmosferaga chiqariladi. Shunday qilib, bir tonna quyma temirga 2,7 kg oltingugurt dioksidi va 4,5 kg chang zarralari qo'shiladi, ular mishyak, fosfor, surma, qo'rg'oshin, simob va nodir metallar bug'lari, qatronli moddalar va siyanid vodorod miqdorini aniqlaydi. , chiqariladi.
Atmosferaning aerozol bilan ifloslanishi Aerozollar - havoda osilgan qattiq yoki suyuq zarralar. Ba'zi hollarda aerozollarning qattiq komponentlari organizmlar uchun ayniqsa xavflidir va odamlarda ular o'ziga xos kasalliklarni keltirib chiqaradi. Atmosferada aerozollarning ifloslanishi tutun, tuman, tuman yoki tuman sifatida qabul qilinadi. Aerozollarning katta qismi atmosferada qattiq va suyuq zarralar bir -biri bilan yoki suv bug'i bilan o'zaro ta'sirlashganda hosil bo'ladi. Aerozol zarrachalarining o'rtacha kattaligi 1 - 5 mkm. Er atmosferasi har yili taxminan 1 kub km ga kiradi. sun'iy kelib chiqadigan chang zarralari. Ko'p sonli chang zarralari ham odamlarning ishlab chiqarish faoliyati jarayonida hosil bo'ladi. Sanoat changining ba'zi manbalari quyida keltirilgan.