Kimyo. Masala va mashqlar to

2.15. Tarkibida 77,5 % ³⁵Cl va 22,5 % ³⁷Cl bo‘lgan xlor elementining nisbiy atom massasi topilsin (Javob: 35,45).

2.16. Tarkibida 73 % ⁶³Cu va 27 % ⁶⁵Cu bo‘lgan mis elementining nisbiy atom massasini toping (Javob: 63,54).

2.17. Tarkibida molyar ulushlari 92,3 % ²⁸Si, 4,7 % ²⁹Si va 3,0 % ³⁰Si bo‘lgan kremniy elementining nisbiy atom massasini toping (Javob: 28,1).

2.18. Tarkibida molyar ulushlari 90,0 % ²⁰Ne, 10,0 % ²²Ne bo‘lgan neon elementining nisbiy atom massasini toping.

(Javob: 20,2).

2.19. Uglerodning ¹²C va ¹³C izotoplari ma'lum, agar uglerodning nisbiy atom massasi 12,011 bo‘lsa, izotoplarning molyar ulushlari qanday bo‘ladi?

Yechish:

bundan ₁+₂=1 bo‘lganligi uchun ikkita ikki noma'lumli tenglama kelib chiqadi:

Bu tenglamalar sistemasi yechilsa, ₁=0,989 yoki 98,9 % va ₂=0,011 yoki 1,1 % kelib chiqadi.

2.20. Bromning ⁷⁹Br va ⁸¹Br izotoplari ma'lum, uning nisbiy atom massasi 79,9 bo‘lsa, izotoplarning molyar ulushlari qanday bo‘ladi? (Javob: 0,55 ⁷⁹Br; 0,45 ⁸¹Br).

2.21. Xlorning ³⁵Cl va ³⁷Cl izotoplari ma'lum, uning nisbiy atom massasi 35,45 bo‘lsa, izotoplarning molyar ulushlari qanday bo‘ladi? (Javob: 77,5 % ³⁵Cl; 22,5 % ³⁷Cl).

2.22. Nisbiy atom massasi 20,2 bo‘lgan neonning ²⁰Ne va ²²Ne izotoplari ma'lum bo'lsa, ularning molyar ulushlari qanday bo‘ladi? (Javob: 90 % va 10 %).

2.23. Nisbiy atom massasi 10,81 bo‘lgan tabiiy bor ¹⁰B izotopining molyar ulushi 19,6 % bo‘lsa, borning yana qanday izotopi bo‘ladi?

Yechish: va bundan x=11 bo'ladi va izlanayotgan izotop ¹¹B ekan.

2.24. Ikki izotopdan iborat nisbiy atom massasi 79,9 bo‘lgan bromning izotoplaridan biri ⁸¹Br ning molyar ulushi 0,45 bo‘lsa, uning yana qanday izotopi mavjud? (Javob: ⁷⁹Br).

2.25. Ikki izotopdan iborat, nisbiy atom massasi 35,45 bo‘lgan xlorning izotoplaridan biri ³⁷Cl ning molyar ulushi 0,225 bo‘lsa, uning yana qanday izotopi mavjud? (Javob: ³⁵Cl).

2.26. Uglerodning ¹²C va ¹³C, kislorodning ¹⁶O, ¹⁷O va ¹⁸O izotoplaridan nechta CO tarkibli oksidlar hosil bo‘lishi mumkinligini toping.

Yechish: ¹²C¹⁶O; ¹²C¹⁷O; ¹²C¹⁸O; ¹³C¹⁶O; ¹³C¹⁷O; ¹³C¹⁸O.

2.27. Vodorodning ¹H; ²H; ³H va kislorodning ¹⁶O, ¹⁷O va ¹⁸O izotoplari ishtirokida nechta H₂O tarkibli birikmalar hosil bo‘lishi mumkinligini toping. (Javob: 18).

2.28. Uglerodning ¹²C, ¹³C va vodorodning ¹H, ²H, ³H izotoplaridan nechta CH₄ tuzilishli birikmalar hosil bo‘ladi?

(Javob: 30).

2.29. Kremniyning ²⁸Si, ²⁹Si, ³⁰Si va vodorodning ¹H, ²H, ³H izotoplaridan nechta SiH₄ turidagi birikmalari hosil bo‘ladi? (Javob: 45).

2.30. Nisbiy atom massasi 190, yadro zaryadi 76 bo‘lgan osmiy atomi yadrosida nechta neytron bor?

Yechish: n=A_r-p=190-76=114.

2.31. Atom massasi 96, yadro zaryadi 42 bo‘lgan Mo izotopi yadrosida nechta proton va nechta neytron bo‘ladi?

Yechish: Yadrodagi protonlar soni atom yadrosining zaryadiga teng. A_r=p+n formula asosida neytronlar soni topiladi:

n=A_r-p=96-42=54.

2.32. Quyidagi izotoplar yadrolaridagi protonlar, neytronlar soni va izotoplarning atom massasini toping:

Element	Izotop	Ar	p	N
Aktiniy		x	x	x
Ameritsiy		x	x	x
Berkliy		x	x	x
Vismut		x	x	x
Evropiy		x	x	x